اختلاف آمار رسمی ادامه دارد

تورم تولیدکننده طبق مرکز آمار 45 درصد و طبق بانک مرکزی 34 درصد برآورد شده است. تورم سبد محصولات داخلی امروز از …
آرمان امروز: تورم تولیدکننده طبق مرکز آمار 45 درصد و طبق بانک مرکزی 34 درصد برآورد شده است. تورم سبد محصولات داخلی امروز از سوی دو نهاد آماری اصلی منتشر شد؛ مرکز آمار که این شاخص قیمت تولیدکننده را با تواتر فصلی منتشر می‌کند، آمار تابستان ۱۴۰۲ را اعلام کرده است. بانک مرکزی هم آن را با تواتر ماهانه و برای آبان منتشر کرده است. بر خلاف مرکز آمار، انتشار این آمار از سوی بانک مرکزی پس از یک سکوت آماری طولانی اتفاق می‌افتد که می‌تواند نویدبخش افزایش آمارهای انتشاری این نهاد سیاستگذاری در سایر حوزه‌ها باشد.

برآورد ۴۵ درصدی مرکز آمار

امروز مرکز آمار ایران گزارش شاخص قیمت تولیدکننده را منتشر کرد. متوسط قیمت درب کارخانه محصولات داخلی ۴۵ درصد رشد را از تابستان گذشته تا تابستان امسال طی کرده است. این رشد که تورم تولیدکننده نامیده می‌شود، نسبت به فصل اول سال اندکی افزایش نشان می‌دهد.

بیشترین تورم تولیدکننده مربوط به بخش تولید برق است که ۷۲٫۳ درصد رشد قیمت نشان می‌دهد. محصولات بخش معدن و خدمات هم ۵۷ درصد تورم داشته‌اند. هم‌زمان تورم صنعت و کشاورزی زیر چهل درصد بوده است. در مجموع با توجه به سهم بخش‌ها در سبد تولید داخلشکاف ده واحد درصدی با محاسبات مرکز آمار، شاخص قیمت تولیدکننده ۴۵ درصد افزایش داشته است.

شکاف ده واحد درصدی با محاسبات مرکز آمار

بانک مرکزی پس از مدت‌ها شاخص قیمت تولیدکننده را منتشر کرده است. بر اساس شاخص برآوردی این نهاد، سطح قیمت سبد تولید داخل نسبت به میانگین سال ۱۳۹۵ ده برابر شده است. اتفاقی که تقریباً با محاسبات مرکز آمار هم می‌خواند.

اما تورم یک سال گذشته برای دو نهاد آماری اختلاف ده واحد درصدی دارد که با توجه به عدد تورم ۳۵ تا ۴۵ درصدی شکاف قابل توجهی است. اگر میانگین قیمت تابستان امسال را با تابستان گذشته مقایسه کنیم، مرکز آمار رشد ۴۵٫۳ درصدی را برآورد کرده و بانک مرکزی آن را ۳۳٫۶ درصد اعلام کرده است.

تورم تولیدکننده به روایت بانک مرکزی در چهار ماه گذشته در حدود ۳۵ درصد باقی مانده (آخرین آمار مربوط به آبان است که ۳۴٫۴ درصد بوده)، در حالی که آمارهای غیررسمی از تورم مصرف‌کننده‌ای که این نهاد سیاستگذار محاسبه می‌کند، خبر از تورم حدوداً ۵۳ درصدی می‌دهد. بنابراین تورم مصرف‌کننده در بانک مرکزی ده واحد درصد بیشتر از مرکز آمار است و درباره تورم تولیدکننده اوضاع برعکس است.

اختلاف در آمار رشد اقتصادی

داده‌هایی که مرکز آمار ایران و بانک مرکزی از رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ منتشر کردند نیز اختلاف قابل توجهی با یکدیگر دارند. پس از آنکه داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، روز چهارشنبه ۲۴ خرداد ماه در اقدامی عجیب آمارهای رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ را از طریق توئیتر خود اعلام کرد، به تدریج آمارهای رسمی رشد اقتصادی نیز منتشر شد. به طوری که یک روز پس از آن، مرکز آمار ایران اعداد و ارقام خود را منتشر کرد و دیروز هم نوبت به بانک مرکزی رسید. این در حالیست که ارقامی که هر یک از منابع آماری منتشر کرده‌اند، متفاوت بوده و در برخی موارد اختلاف قابل ملاحظه‌ای دارند.

طبق گزارش بانک مرکزی، اندازه اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۱ معادل چهار درصد بزرگتر شده است. در حالی که طبق گزارش مرکز آمار ایران، این رقم معادل ۴.۸ درصد است.

از طرف دیگر نیز بانک مرکزی رشد اقتصادی بدون نفت در سال ۱۴۰۱ را ۳.۵ درصد تخمین زده که این رقم بر اساس آمارهای مرکز آمار به ۴.۵ درصد می‌رسد.

این تفاوت فاحش در بخش‌ها مختلف اقتصادی نیز وجود دارد. برای مثال، در حالی که رشد اقتصادی بخش کشاورزی بر اساس گزارش بانک مرکزی ۱.۱ درصد بوده، مرکز آمار رشد منفی ۴.۴ درصدی را در این بخش اعلام کرده است. در بخش ساختمان نیز بانک مرکزی از رشد ۱.۲ درصدی خبر می‌دهد اما گزارش مرکز آمار، رشد منفی ۲.۳ درصدی را در این بخش ثبت کرده است. این اختلاف محسوس مختص به بخش‌های کشاورزی و ساختمان نمی‌شود و آمار بانک مرکزی و مرکز آمار تقریبا در همه بخش‌ها اختلاف قابل توجهی دارند.

تورم تولیدکننده با «تورم» چه تفاوتی دارد؟

شاخص بهای تولیدکننده یا شاخص PPI ه (Producer Price Index) مانند شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) از جمله شاخص‌های قیمتی است که در بررسی روند سطح قیمت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیارهایی است که به منظور سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌ها محاسبه و منتشر می‌شود. از این رو، تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازه‌گیری تغییرات قیمت‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت می‌کنند.

به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالاها در کارخانه و مبداء تولید را در نظر می‌گیرد. این شاخص به صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمده‌فروشی کالاها یا قیمت‌های تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی می‌دانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمده‌فروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس می‌کند. اما اهمیت این شاخص در اقتصاد چیست؟ در ادبیات اقتصادی از این شاخص به عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) یاد می‌شود؛ به این معنی که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده می‌شود. از این رو از تغییرات شاخص بهای تولیدکننده به عنوان پیشگویی برای تورم عنوان می‌کنند. علاوه بر این، شاخص بهای تولیدکننده روند تغییرات قیمت‌ها را از دیدگاه تولیدکننده و خریدار در بخش‌های مختلف اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) نشان می‌دهد.

علت اختلاف در آمارها چیست؟

این اختلاف بین آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار ایران می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که به نظر می‌رسد مهم‌ترین آنها تفاوت در سال پایه محاسبات این دو منبع آماری کشور باشد؛ چرا که مرکز آمار، رشدهای اقتصادی را با قیمت‌های سال پایه ۱۳۹۰ محاسبه کرده اما بانک مرکزی این آمار را بر اساس قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۵ منتشر کرده است.

منطبق نبودن طبقه‌بندی گروه‌بندی حساب‌های مرکز آمار و بانک مرکزی و همچنین تفاوت در منابع اطلاعاتی این دو مرکز نیز از دیگر دلایل اختلاف در آمارهای رشد اقتصادی به شمار می‌روند.