پدیدهای به نام قیر تقلبی در پروژه‌های راهسازی!
اکوبورس: سودهای میلیاردی موجب شده بازار تولید قیرهای تقلبی همچنان گرم باشد و اگرچه ورود این ماده اولیه به پروژه‌های عمرانی محدود شده اما عرضه به بازار همچنان ادامه دارد.
به گزارش اکوبورس، عقیل قدیم، رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تخلفاتی که در حوزه تولید قیر رخ می‌دهد را تشریح کرد. وی گفت: متأسفانه برخی کارخانه‌های تولیدکننده قیر اقدام به تولید این کالای باارزش و گران نرخ از مواد اولیه بی‌ارزش می‌کنند که منجر به تولید قیر بی‌کیفیت می‌شود. وی افزود: پدیدهای در کشور داریم به نام قیر تقلبی؛ طبق بررسی‌هایی که در چند سال گذشته انجام داده‌ایم و مرتبا رصد کرده‌ایم، وقتی نرخ قیر افزایش می‌یابد، تولید و عرضه قیر تقلبی به بازار توجیه بالایی پیدا می‌کند و در دوره هایی که قیر ارزان می‌شود، توجیه اقتصادی تولید قیر غیر استاندارد و تقلبی هم از بین می‌رود. قیر تقلبی را با ترکیب کردن قیر استاندارد با نفت کوره، لجن‌های اسیدی است که مشتقات پایه پالایشگاهی ندارند، روغن سوخته موتور، مواد پلاستیکی بازیافتی یا برخی مواد معدنی کم ارزش تولید می‌کنند. رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی منشأ و ماده اولیه تولید قیر تقلبی را مواد مختلفی عنوان کرد و ادامه داد: یکی از آنها نفت کوره است موارد دیگر، لجن‌های اسیدی است که مشتقات پایه پالایشگاهی ندارند؛ روغن سوخته موتور، مواد پلاستیکی بازیافتی یا برخی مواد معدنی کم‌ارزش که اینها را ذوب کرده و در قیر مخلوط می‌کنند. وی افزود: مورد دیگر از قیرهای بی‌کیفیتی که در کشور وجود دارد، ماده‌ای است که تحت عنوان قیر از عراق وارد می‌شود، اما به هیچ عنوان با کالایی به نام قیر همخوانی ندارد و نمی‌توان نام قیر بر آن نهاد؛ چون اصلا مواد اولیه آن، موادی نیستند که برای تولید قیر واقعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ماده از عراق وارد می‌شود در حالی که قرار بود سوآپ شود اما وارد صنعت راهسازی کشور شده است. چگونه مانع ورود قیر تقلبی به پروژه‌های راهسازی شویم؟ قدیم یادآور شد: هر چه قدر کنترل‌های در مبدأ را دقیق تر انجام دهیم، از امکان تولید قیر بی‌کیفیت بیشتر کاسته می‌شود. درحال‌حاضر ۱۸۱ کارخانه تولید قیر راهسازی در کشور پروانه بهره‌برداری دارند. تعداد تولیدکنندگان قیر ۳۷۶ واحد تولیدی هستند اما تولیدکنندگانی که ادعای تولید قیر راهسازی و آسفالت معابر را دارند، ۱۸۱ واحد است که از این تعداد تنها ۲۵ واحد تولیدی صلاحیت تولید قیر باکیفیت برای صنعت راهسازی را دارند. اگر در مبدأ که همان واحدهای تولیدی هستند، کنترل‌ها را افزایش دهیم و در مسیر هم کنترل شود، می‌توانیم تا حدودی مطمئن شویم که قیر تقلبی وارد صنعت راهسازی نشود. که در این زمینه باید بدنه کارفرمایی و زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی همکاری کند وی یادآور شد: اگر در مبدأ که همان واحدهای تولیدی هستند، کنترل‌ها را افزایش دهیم و در مسیر هم کنترل شود، می‌توانیم تا حدودی مطمئن شویم که قیر تقلبی وارد صنعت راهسازی نشود. بدنه کارفرمایی شامل وزارت راه و شهرسازی، شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده ای، سازمان همیاری شهرداری و دهیاری‌های کشور، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (به عنوان متولی آسفالت معابر روستاها در طرح‌های هادی روستایی) و شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران (به عنوان متولی توسعه باند فرودگاه ها) باید در این زمینه همکاری کنند. سود هزار درصدی تولید قیر تقلبی! / عرضه به بازار امسال یک‌سوم شد رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه اقتصاد تولید قیر تقلبی بسیار پررنگ است و سودجویان به سودهای گسترده‌ای از این محل دست می‌یابند و سوداگران انگیزه بالایی برای تولید قیر تقلبی دارند، یادآور شد: نرخ هر تن قیر طی ماههای گذشته از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در نوسان بوده است. از سوی دیگر نفت کوره لیتری ۳۰۰ تومان است که اگر قیر را کیلویی ۳ هزار تومان (میانگین) در نظر بگیریم، تولید قیر تقلبی برای متقلبان ۱۰ برابر یا هزار درصد است. وی افزود: بر اساس برآوردهای ما در سال ۹۶، ۳۰۰ هزار تن قیر تقلبی وارد بازار شده است که رقمی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان اقتصاد قیر تقلبی بوده است. بنابراین سود ناشی از تولید قیر تقلبی بسیار بالاست و برای سوداگران توجیه دارد که این نوع قیر را وارد بازار کنند. به گفته این مقام مسئول، برآورد ما این است که در امسال این رقم تا یک سوم کاهش یافته و ۱۰۰ هزار تن قیر تقلبی وارد بازار شود. قدیم با بیان اینکه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تفاهمنامه هایی با دستگاه‌های مصرف‌کننده قیر و آسفالت به امضا رسانده، تصریح کرد: این دستگاه‌ها مصرف‌کننده ۸۵ درصد قیر تولیدی کشور هستند و با کنترل هایی که مرکز تحقیقات در قیر مصرفی این دستگاه‌ها داشته، توانسته‌ایم تا حدودی از مصرف قیر بی‌کیفیت و تقلبی در آسفالت معابر کم کنیم. اعتقاد من این است که درحال‌حاضر میزان تولید قیر تقلبی از حجم قیرهای بی‌کیفیت سال ۹۶ کمتر است. البته عرضه قیر بی‌کیفیت و تقلبی بالاست؛ اما کارفرماها آگاه تر شده‌اند و تقاضای قیر تقلبی کاهش یافته است. اگر کارفرماها قیرهای تولیدی را کنترل نمی‌کردند، احتمال داشت که میزان تولید قیر تقلبی در امسال به هزار میلیارد تومان برسد. در سال ۹۶، ۳۰۰ هزار تن قیر تقلبی وارد بازار شده است که رقمی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان اقتصاد قیر تقلبی بوده است. برآورد ما این است که در امسال این رقم تا یک سوم کاهش یافته و ۱۰۰ هزار تن قیر تقلبی وارد بازار شود. وی با بیان اینکه سود کارفرما در احداث معبر با کیفیت است گفت: بنابراین کارفرما از زد و بندهای پیمانکاران با تولیدکنندگان قیر تقلبی نفعی نمی‌برند. ضمن اینکه پروژه‌های عمرانی چون بازتاب رسانه‌ای دارند کارفرماها مراقب هستند تا کیفیت معابر احداث شده، بالا باشد. نحوه کنترل بر قیر در واحدهای تولیدی / مجوز دو واحد تولیدی باطل شد رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره نحوه کنترل بر قیر تولیدی گفت: کارگروهی در مرکز تحقیقات ایجاد شده که در آن نمایندگان تمام دستگاه‌های اجرایی مصرف‌کننده قیر و آسفالت حضور دارند. پژوهشگاه صنعت نفت، سازمان راهداری، شرکت ساخت، شرکت فرودگاه ها، بنیاد مسکن، سازمان شهرداری ها، سازمان نوسازی مدارس به همراه اساتید دانشگاه و کارشناسان در این کارگروه شرکت می‌کنند؛ مرکز تحقیقات به صورت رندُم از ۳ مرحله تولید، انتقال و مصرف قیر شامل «واحدهای تولیدی»، «کامیون‌های حامل قیر» و «محل تخلیه قیر موجود در کامیون‌ها در پروژه عمرانی» نمونه برداری می‌کند. این آزمایش‌ها مستندسازی شده و به کارفرما اعلام می‌شود که در چه تعداد واحد تولیدیِ طرفِ قراردادِ دستگاه دولتی (کارفرما)، چه میزان قیر تقلبی مشاهده شده است. وی ادامه داد: به عنوان مثال در سال ۹۷ پروانه و مجوز ۲ واحد تولیدی قیر به دلیل تولید قیر تقلبی باطل شد. به گفته این مقام مسئول در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، به جز سازمان نوسازی مدارس، سایر کارفرماها با مرکز تحقیقات تفاهمنامه دارند و به تولید قیر تقلبی حساس شده‌اند. چگونه قیر تقلبی از مواد اولیه بی‌کیفیت و ارزان تولید می‌شود؟ قدیم درباره به صرفه تر بودن ماده اولیه برای قیر تقلبی گفت: لجن‌های اسیدی از قبیل روغن موتور سوخته به دلیل آنکه به صورت رایگان از واحدهای صنفی جمع آوری شده و سپس طی فرآیندی به قیر تبدیل می‌شوند، به صرفه‌ترین مواد برای تولید قیر تقلبی هستند. لجن‌های اسیدی، هم به وفور در دسترس هستند و هم ارزش چندانی ندارند اما نفت کوره با توجه به اینکه یارانه‌ای بوده و به صورت سهمیه‌ای توزیع می‌شود و از سوی دیگر فرآیند تبدیل آن به قیر تقلبی، پردردسرتر از روغن موتور سوخته است، برای سوداگران صرفه اقتصادی کمتری دارد. لجن‌های اسیدی به موادی از قبلی روغن موتور سوخته یا هر کالای مشابه دیگری که صرفا رنگ سیاه داشته باشد، گفته می‌شود؛ اما خاصیت چسبندگی یا ویژگی فنی قیر را ندارد. سپس آنها را با مواد معدنی ارزان مانند آهک ادغام کرده و به قیر تقلبی تبدیل می‌کنند. مرکز تحقیقات به صورت رندُم از ۳ مرحله تولید، انتقال و مصرف قیر شامل «واحدهای تولیدی»، «کامیون‌های حامل قیر» و «محل تخلیه قیر موجود در کامیون‌ها در پروژه عمرانی» نمونه برداری می‌کند وی خاطرنشان کرد: ۲۵ واحد تولید قیر به طور منظم و حداقل سالی دو بار بازرسی می‌شوند بنابراین به هیچ عنوان این تولیدکننده‌ها نمی‌توانند قیرساز تقلبی باشند و قیرهای بی‌کیفیت در واحدهای تولیدی زیرزمینی ساخته می‌شود. چون تولید قیر تقلبی فرآیند پیچیده‌ای ندارد. جایگاه قیر تولیدی ایران در دنیا قدیم در خصوص محل مصرف قیر به طور کلی گفت: ۸۵ درصد قیر تولیدی به مصرف راهسازی و معابر می‌رسد ۱۵ درصد نیز در صنعت مصرف می‌شود که شامل ایزولاسیون کف خودرو، کارخانه‌های ایزوگام، صنعت پارکینگ و امثال آنها می‌شود. وی درباره کیفیت قیر تولیدی ایران در مقایسه با سایر کشورهای منطقه اظهارکرد: قیر ایران جزء قیرهای متوسط به بالا در دنیا محسوب می‌شود؛ قبل از انقلاب قیر تولیدی در پالایشگاه آبادان، مبنای قیمت‌گذاری قیر در دنیا به حساب می‌آمد بنابراین برخی پالایشگاه‌ها که قیر را از نفت شیرین (سبک) تولید می‌کنند مانند پالایشگاه‌های اصفهان و آبادان استانداردشان بالاتر از استاندارد جهانی است. کیفیت قیر به ماده اولیه آن وابستگی دارد. صادرات قیر ایران به ۱۹ کشور/ ارزآوری ۱ میلیارد دلاری قدیم با بیان اینکه قیر ایران به ۱۹ کشور صادر می‌شود، افزود: یک میلیارد دلار ارزآوری قیر ایران است. متأسفانه درحال‌حاضر صادرات قیر ایران به اروپا کاهش یافته که نشان می‌دهد کیفیت قیر تولیدی ایران نزولی بوده است. بیشتر مشتریان ما کشورهای منطقه هستند و سهمی در قیر مصرفی اروپا نداریم چون استانداردهای اتحادیه اروپا بسیار سختگیرانه است. این نشان می‌دهد که متاسفانه به صادرات قیر توجهی نکرده‌ایم. کاهش مصرف داخلی قیر به دلیل توقف پروژه‌های عمرانی وی تأکید کرد: در کشور ۵.۵ میلیون تن ظرفیت تولید قیر داریم. در بهترین شرایطی که بودجه‌های عمرانی وصول می‌شود، حدود ۳ میلیون تن قیر در داخل مصرف می‌شود که ۲.۲ میلیون تن آن را وزارت راه و شهرسازی با همه زیرمجموعه‌های خود شامل شرکت ساخت، سازمان راهداری، شرکت فرودگاه ها، بنیاد مسکن و… مصرف می‌کند و ۸۰۰ هزار تن را سایر دستگاه‌ها شامل سازمان نوسازی مدارس، شهرداری‌ها و… به مصرف می‌رسانند. قدیم بیان کرد: ۱۵ درصد این میزان نیز به مصرف صنایع می‌رسد و درنتیجه ۱۵ تا ۱.۷ میلیون تن نیز صادر می‌شود البته این در زمانی است که وضعیت بودجه و اعتبارات عمرانی خوب است؛ اما درحال‌حاضر متأسفانه این وضعیت وجود ندارد الان مصرف داخلی ما به شدت کاهش یافته و پروژه‌های عمرانی کمرنگ تر شده است بنابراین تولیدکننده‌ها بیشتر به صادرات روی آورده‌اند که با توجه به اینکه نرخ قیر ایران به دلایل نوسانات قیمتی در داخل افزایش داشته، مشتری‌های خارجی قیر ایران نیز کم شده است. بازار قیر نیاز به ثبات قیمتی دارد. در حالی که نرخ جهانی نفت کاهشی بوده و درنتیجه نرخ مشتقات نفت نیز باید کاهشی باشد، اما نرخ قیر در ایران افزایشی بود که در نتیجه، مشتری خارجی به سراغ رقبای ما می‌رود. منبع: مهر
