“جدایی نادر از سیمین” سی و سومین فیلم برتر قرن 21

در این فهرست فیلم «انگل» ساخته بونگ جون هو که با نام «پارازیت» هم شناخته می‌شود در صدر جا گرفته و فیلم‌هایی همچون «جاده مالهالند» ساخته دیوید لینچ، «خون به پا خواهد شد» ساخته پل توماس اندرسون، «درحال و هوای عشق» ساخته وونگ کار وای، «مهتاب» ساخته بری جنکینز، «جایی برای پیرمردها نیست» ساخته جوئل و ایتن کوئن، «درخشش ابدی یک ذهن پاک» میشل گوندری، «برو بیرون» ساخته جردن پیل، «شهر اشباح» ساخته هایائو میازاکی و «شبکه اجتماعی» ساخته دیوید فینچر ۹ فیلم برتر این فهرست را تشکیل داده‌اند.

«انگل» به عنوان بهترین فیلم این نظر‌سنجی یکی از تحسین‌‌شده‌‌ترین آثار سال‌های اخیر است و توانسته جوایز معتبر زیادی از جمله نخل طلای کن و چهار جایزه اسکار را از آن خود کند. داستان فیلم درباره زندگی یک خانواده‌‌ چهارنفره‌‌ فرودست جامعه است که به طور اتفاقی با خانواده‌‌ ثروتمندی به نام پارک آشنا می‌‌شوند، حالا می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و از فقر نجات پیدا کنند، اما این ارتباط منجر به اتفاقاتی عجیب و دلهره‌‌آور برای هر دو خانواده می‌شود.

بیشتر منتقدان این فیلم را یک شاهکار سینمایی می‌‌دانند که به شکلی ماهرانه ژانرهای مختلفی مانند کمدی سیاه، درام اجتماعی، تریلر و حتی وحشت را با هم ترکیب کرده است. هسته اصلی فیلم، نقد اختلاف طبقاتی است و با هوشمندی نشان می‌دهد که چطور فقر می‌تواند اخلاقیات را از بین ببرد و چگونه هر دو طبقه فقیر و غنی، به نوعی قربانی این سیستم شوند.

اما تنها فیلم ایرانی این فهرست «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی است که در رتبه سی‌‌وسوم فهرست جا گرفته است.

این فیلم برنده اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان ۲۰۱۲شده و جایزه‌های مهم دیگری همچون گلدن گلوب بهترین فیلم غیر‌انگلیسی‌زبان، جایزه هیات داوران و جایزه خرس طلایی از جشنواره فیلم برلین و جایزه ایندیپندنت اسپیریت بهترین فیلم خارجی‌زبان و… را هم از آن خود کرده است. داستان فیلم درباره سیمین است که می‌‌خواهد به همراه همسرش نادر و دخترش ترمه از ایران برود و مقدمات این کار را فراهم کرده اما نادر نمی‌‌خواهد پدرش را که از بیماری آلزایمر رنج می‌‌بَرَد تنها رها کند.

این اختلافات باعث می‌شود سیمین از دادگاه درخواست طلاق کند، اما دادگاه درخواستش را در مورد حضانت فرزندش رد می‌کند و مجبور می‌شود به خانه پدرش برگردد. ترمه تصمیم می‌گیرد پیش پدرش نادر بماند به امید اینکه مادرش سیمین پیش آنها برگردد. نادر نمی‌تواند از عهده مراقبت از پدرش برآید؛ پس برای این کار یک مستخدم به نام راضیه (ساره بیات) استخدام می‌کند.

این زن جوان که باردار است این کار را بدون اطلاع همسرش قبول کرده است. یک روز نادر به خانه بر می‌‌گردد و پدرش را در حالی که دستش با روسری به تخت بسته شده و از روی تخت به زمین افتاده و تنها رها شده می‌‌بیند. وقتی راضیه به خانه بر می‌‌گردد دعوای شدیدی درمی‌گیرد که عواقب تراژیک آن نه تنها زندگی نادر را زیرورو می‌کند، بلکه تصویر دخترش از او را دستخوش تغییر می‌‌سازد و باقی ماجرا باعث شده فیلم چند لایه عمیقی شکل بگیرد و منتقدان بسیاری فیلم‌نامه این اثر را بارها ستوده‌اند. لیلا حاتمی، پیمان معادی، ساره بیات و شهاب حسینی در این فیلم بازی کرده اند.

فهرست نیویورک‌تایمز بدون نقد و واکنش و اعتراض نبوده است. بعد از انتشار این فهرست برخی منتقدان به جای خالی آثاری همچون «ساعت بیست و پنجم» به کارگردانی اسپایک لی، «۴ ماه، ۳ هفته، ۲ روز» به کارگردانی کریستیان مونجیو، «دنیای جدید» به کارگردانی پارک هون جونگ، «هوش مصنوعی» به کارگردانی استیون اسپیلبرگ، «با او صحبت کن» به کارگردانی پدرو آلمودُوار، «داگ‌‌ویل» به کارگردانی لارس فون‌تریه، «مارگارت» به کارگردانی کنث لونرگان، «عمو بونمی» به کارگردانی آپیچاتپونگ ویراستاکول، «هولی موتورز» به کارگردانی لئوس کاراکس، «پسر شائول» به کارگردانی لاسلو نمش و… اعتراض کرده‌اند و واکنش‌ها همچنان ادامه دارد.

در نظر‌سنجی نیویورک‌تایمز کریستوفر نولان با ۵ فیلم در بین ۱۰۰ فیلم به عنوان کارگردان پیشتاز معرفی شده است و پس از او آلفونسو کوارون با ۴ فیلم، پل توماس اندرسون با ۴ فیلم، برادران کوئن با ۴ فیلم، کوئنتین تارانتینو با ۳ فیلم و دیوید فینچر با ۳ فیلم رکوردداران فهرست به حساب می‌آیند.