ماجرای مشاجره تند ترامپ و ماسک/ چرا اتحاد 2 میلیاردر دوام نیاورد؟

 به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، فراتر از درام آنی، یعنی جدایی رئیس‌جمهور و ثروتمندترین مرد جهان، یکی از قدرتمندترین پویایی‌های شکل‌دهنده دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ هم‌اینک واژگون شده است. اختلاف آنها چند روز پیش بر سر لایحه سیاست داخلی امضاشده توسط رئیس‌جمهور آغاز شد؛ لایحه‌ای که ماسک آن را به‌عنوان «یک عمل منزجرکننده و نفرت‌انگیز» مورد انتقاد قرار داده بود. اما روز پنج‌شنبه به‌طرز غیرقابل کنترلی به دعوایی بر سر اینکه چه کسی شایسته دریافت اعتبار بیشتری برای پیروزی ترامپ در انتخابات است، تبدیل شد. همچنین مباحثی مطرح شد مانند اینکه چرا ماسک هفته گذشته در دفتر بیضی شکل، کبودی چشم خود را با آرایش نپوشانده و چرا ترامپ ناگهان حمایت خود را از یکی از همکاران ماسک که برای رهبری ناسا نامزد شده بود، قطع کرد.

این مشاجره به سرعت به تهدیدهایی در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مربوطه تبدیل شد؛ زیرا ترامپ تهدید کرد که میلیاردها دلار از قراردادهای دولت فدرال با شرکت‌های ماسک را قطع خواهد کرد. در مقابل ماسک هم حملات شدیدی را علیه مردی که زمانی به‌شدت از او تعریف و تمجید می‌کرد، آغاز کرد. او پیشنهاد داد که شاید زمان ایجاد یک حزب سیاسی جدید فرا رسیده باشد و ادعا کرد که در اسناد دولتی مربوط به جفری اپستین، سرمایه‌گذار و مجرم جنسی، اشاراتی به ترامپ وجود دارد و حمایت خود را از پستی که خواستار استیضاح رئیس‌جمهور شده بود، اعلام کرد. جنجال عمومی آن‌قدر زشت شد که در یک مقطع، اشلی سنت‌کلر، نویسنده‌ای با گرایش‌های راست که از ماسک فرزندی دارد اما از او جدا شده است، وسط حرفش پرید. او در ایکس نوشت: «سلام دونالد ترامپ، اگر در مورد جدایی به راهنمایی نیاز داری، در خدمتم.» اختلاف ناگهانی آنها به یک همکاری تقریبا یک‌ساله پایان داد؛ همکاری‌ای که در طی آن ماسک به ترامپ در رسیدن به کاخ سفید کمک کرد و به یکی از مشاوران ارشد رئیس‌جمهور تبدیل شد و تلاش برای کاهش شدید کارکنان دولت و قراردادها را هدایت کرد که موجی از شوک را در بوروکراسی فدرال ایجاد کرد.

هر دو مرد اکنون در معرض خطرات زیادی هستند. ماسک که حدود ۲۷۵میلیون دلار برای کمک به انتخاب ترامپ در سال۲۰۲۴ هزینه کرد، قول داده بود که قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای۲۰۲۶، ۱۰۰میلیون دلار به گروه‌های تحت کنترل تیم رئیس‌جمهور کمک کند؛ بودجه‌هایی که هنوز پرداخت نشده‌اند و اکنون بسیار مورد تردید هستند. ترامپ نه تنها باید با کاهش حمایت انتخاباتی روبه‌رو شود، بلکه اکنون باید با خشم متحدی که به دشمن تبدیل شده است و به نظر می‌رسد مصمم است جایگاه او را در جناح راست تضعیف کند، دست و پنجه نرم کند.

شرکت‌های ماسک از میلیاردها دلار قراردادهای دولتی بهره‌مند شده‌اند و در موقعیتی قرار داشتند که میلیاردها دلار دیگر نیز دریافت کنند؛ منبع درآمدی پرسودی که برای امپراتوری تجاری او فراهم بود؛ اما اکنون ترامپ آن را تهدید می‌کند. به گفته یکی از افراد نزدیک به رئیس‌جمهور که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد تا مکالمات داخلی را شرح دهد، مشاوران سیاسی ترامپ در حال آماده شدن برای یک جنگ احتمالی طولانی علیه ماسک هستند که در آن متحدان هر دو فرد در حوزه فناوری و سیاست مجبور به انتخاب «یک طرف» می‌شوند.

کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید در بیانیه‌ای گفت: «این یک اتفاق ناگوار از جانب ایلان ماسک است که از لایحه « بزرگ و زیبا» ناراضی است؛ زیرا سیاست‌های مورد نظر او را در بر نمی‌گیرد. رئیس‌جمهور بر تصویب این قانون تاریخی و بازگرداندن عظمت به کشورمان تمرکز دارد.» اما تا پنج‌شنبه‌شب، به نظر می‌رسید ماسک در تلاش برای کاهش تنش است. وقتی بیل آکمن، میلیاردر صندوق پوشش ریسک، در رسانه‌های اجتماعی نوشت که ماسک و ترامپ «باید به نفع کشور بزرگمان صلح کنند»، ماسک پاسخ داد: «شما اشتباه نمی‌کنید.»

از سوی دیگر، دوستان و همکاران ماسک گفتند که از این جدایی ناگهانی و تند در حالت ناباوری بودند و پنج‌شنبه را درحالی‌که به کامپیوترها و تلفن‌هایشان چسبیده بودند، تماشا می‌کردند که دوستشان با ترامپ درگیر شده است؛ درحالی‌که از نقشه او مطمئن نبودند. برخی از اطرافیان ماسک ابراز اطمینان می‌کردند که این مدیر اجرایی فناوری، نفوذ جهانی او را از ترامپ بیشتر خواهد کرد. اما هنوز در حلقه ماسک این نگرانی وجود دارد که او، حتی با استانداردهای خودش، وارد مبارزه‌ای عظیم شده است که می‌تواند به ضرر او و دنیای «راست فناوری»، یعنی اکوسیستم مدیران سیلیکون‌ولی که دولت ترامپ را پذیرفته‌اند، تمام شود.

در همان ابتدا تعداد کمی از همکاران ماسک انتظار داشتند که این رابطه برای همیشه دوام بیاورد. اما آنها گفتند که از اینکه به چنین پایان تلخی رسیده است، ناراحت هستند. در ماه‌های اولیه دولت، ماسک حضور مداومی در کنار ترامپ داشت، آخر هفته‌ها با او به مارالاگو سفر می‌کرد و درحالی‌که بر تلاش گسترده دولت برای کاهش هزینه‌های فدرال نظارت داشت، در مصاحبه مشترکی با فاکس‌نیوز شرکت می‌کرد. اما همکاری او با وزارت بهره‌وری دولت (دوج) منجر به درگیری با مقامات ارشد کابینه شد که با ماسک بر سر کاهش بودجه و تاکتیک‌هایش مشاجره داشتند. به گفته افراد آشنا با این روابط، ترامپ تا حد زیادی از ماسک حمایت کرد؛ اگرچه رابطه آنها با افزایش شکایات درمورد رویکرد ماسک رو به وخامت گذاشت.

برای روزها، به نظر می‌رسید ترامپ از درگیری با ماسک اکراه دارد، حتی زمانی که این غول فناوری، قانون مصوب رئیس‌جمهور را به‌عنوان اقدامی که کسری بودجه را افزایش می‌دهد، مورد حمله قرار داد و آن را « ظالمانه و ریاکارانه» خواند. اما ماسک کوتاه نیامد. او استدلال کرد که این اقدام تمام تلاش‌های او برای کاهش هزینه‌های دولت را خنثی می‌کند و تلویحا گفت که در انتخابات میان‌دوره‌ای سال آینده، جمهوری‌خواهانی را که از این قانون حمایت کرده‌اند، هدف قرار خواهد داد.

روز پنج‌شنبه، وقتی خبرنگاران از ماسک در مورد انتقادش سوال کردند، ترامپ به او پاسخ داد. ترامپ در دفتر بیضی‌شکل خود در دیدار با فریدریش مرتس، صدراعظم جدید آلمان گفت: «من از ایلان خیلی ناامید هستم. من به ایلان خیلی کمک کرده‌ام.» او همچنین حمایت مالی متحد سابق خود را در طول مبارزات انتخاباتی کم‌اهمیت جلوه داد و استدلال کرد که بدون ماسک پیروز می‌شد؛ درحالی‌که ماسک بخش زیادی از پول و زمان خود را صرف یک ایالت حساس و سرنوشت‌ساز به نام پنسیلوانیا کرد تا ترامپ در آن پیروز شود. ماسک اما پس از شنیدن این حرف‌ها، آتش متقابل گشود. ماسک در ایکس نوشت: «بدون من، ترامپ انتخابات را می‌باخت، دموکرات‌ها کنترل مجلس نمایندگان را در دست می‌گرفتند و جمهوری‌خواهان در سنا 49 به 51 می‌شدند.» او لحظه‌ای بعد دوباره ادامه داد: «چه قدر ناسپاسی!» او به شیوه‌ای متفاوت، اعتبار انتخاب ترامپ را از آن خود کرد.

حملات بین این دو مرد در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مربوطه ادامه یافت. ترامپ در وب‌سایت تروث‌سوشال نوشت: «ساده‌ترین راه برای صرفه‌جویی در بودجه‌مان، میلیاردها و میلیاردها دلار، فسخ یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان ماسک است. من همیشه تعجب می‌کردم که بایدن این کار را نکرد!» در پاسخ، ماسک گفت که اسپیس‌ایکس، شرکت فناوری فضایی او، شروع به از رده خارج کردن فضاپیمای دراگون خود خواهد کرد؛ هرچند که به نظر می‌رسد از این تهدید عقب‌نشینی کرده است. ناسا برای حمل فضانوردان، غذا و سایر تدارکات به ایستگاه فضایی بین‌المللی به این فضاپیما متکی است.

به گفته فردی آشنا با این مکالمات که نخواست نامش فاش شود، ماسک در هفته‌های اخیر که از کار دولتی خود کناره‌گیری کرده بود، روحیه‌ خوبی داشت و به دوستانش گفته بود که می‌خواهد در برخی از بخش‌های عملیات کاهش هزینه‌ها، از جمله مسدود کردن بودجه‌ برنامه‌هایی که به اعتقاد او باعث مهاجرت غیرقانونی می‌شدند، فعال بماند. اما او روز پنج‌شنبه هرگونه احتیاطی را که داشت کنار گذاشت و رئیس‌جمهور را به شیوه‌ای که برای بسیاری از مشاوران قبلی ترامپ که کنار گذاشته شده‌اند، آشناست، مسخره کرد. بعدازظهر، ماسک از خروج از حزب جمهوری‌خواه برای تشکیل یک حزب جدید خبر داد و آشکارا اعلام کرد که ترامپ که زمانی با افزایش کسری بودجه مخالف بود، با یک «طرح بدل» به استقبال آن رفته است.

وقتی دعوای آنها پنج‌شنبه حوالی ظهر شروع شد، سهام تسلا ۱۴درصد و سهام شرکت مادر تروث‌سوشال، یعنی Trump Media & Technology Group، ۸ درصد کاهش یافت. همین هفته پیش، ترامپ در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید، برای ماسک تودیع شخصی ترتیب داد. او از ماسک به‌عنوان «یکی از بزرگ‌ترین رهبران تجاری و نوآورانی که جهان تا به حال به خود دیده است» تمجید کرد و یک کلید طلایی مزین به نشان کاخ سفید را به او داد. ماسک قول داد که «دوست و مشاور رئیس‌جمهور» باقی بماند.

در طول آن رویداد، ماسک دچار کبودی زیر چشم شد که آن را به مشت زدن پسر کوچک خود به صورتش نسبت داد. ترامپ روز پنج‌شنبه عدم تمایل ماسک به استفاده از آرایش برای پوشاندن کبودی را مسخره کرد. او همچنین اظهار کرد که این مدیر اجرایی فناوری، مانند دیگر دستیاران سابق، اکنون که از حلقه داخلی کاخ سفید خارج شده است، از «سندروم اختلال روانی ترامپ» رنج می‌برد. رئیس‌جمهور گفت: «آنها صبح از خواب بیدار می‌شوند، زرق و برق از بین رفته، تمام دنیا متفاوت شده و رابطه آنها خصمانه می‌شود.» ماسک در پاسخ گفت که تعرفه‌های ترامپ تا پایان سال باعث رکود اقتصادی خواهد شد و پست‌های قدیمی ترامپ در شبکه‌های اجتماعی را به اشتراک گذاشت که در آنها از جمهوری‌خواهان به خاطر عدم رسیدگی به کسری رو به رشد انتقاد شده بود. ترامپ گفت انتقاد ماسک از لایحه سیاست داخلی‌اش از روی منفعت شخصی بوده و او تنها پس از آن با این قانون مخالفت کرد که جمهوری‌خواهان یارانه‌های خودروهای برقی را که به نفع تسلا، شرکت ماسک بود، حذف کردند. (ماسک پیش از این خواستار پایان دادن به این اعتبارات مالیاتی شده بود.)

ترامپ در وب‌سایت «تروث سوشال» نوشت: «ایلان داشت غیر قابل قبول می‌شد، برای همین از او خواستم برود. قانون خودروهای برقی‌اش همه را مجبور می‌کرد خودروهای برقی بخرند که هیچ‌کس نمی‌خواست (کاری که ماه‌ها می‌دانست من قرار است انجام بدهم!) این قانون را که لغو کردم، او دیوانه شد.» ماسک، در پاسخ به ترامپ در ایکس نوشت: «چه دروغ آشکاری! خیلی غم‌انگیز است.»