واردات لوازم خانگی آزاد می شود؟/ قانونی که به نفع بازار سیاه شد

  امروز، بازار لوازم خانگی مملو از محصولات خارجی است که بدون نظارت، بدون گارانتی و حتی بدون استاندارد از مبادی غیررسمی وارد کشور شده‌اند.

با وجود وضعیت فعلی بازار لوازم خانگی، این پرسش ایجاد می‌شود که آیا ادامه ممنوعیت واردات لوازم خانگی منطقی است؟ آیا وقت آن نرسیده که سیاست‌های تجاری کشور به‌گونه‌ای اصلاح شود که هم نیاز مصرف‌کنندگان تأمین شود و هم جلوی سودجویی قاچاقچیان گرفته شود؟

از سال 1397 به بهانه محدودیت‌های ارزی، واردات لوازم خانگی ممنوع اعلام شد. این ممنوعیت قرار بود تا پایان سال 1400 ادامه یابد، در حالی که انتظار می‌رفت که پس از این تاریخ ممنوعیت واردات لوازم خانگی برداشته و سیاست‌های جدیدی برای مدیریت بازار اتخاذ شود، اما دولت بر تداوم ممنوعیت‌ها اصرار داشت. همچنین وزارت صمت اعلام کرد که تولید‌کنندگان داخلی لوازم خانگی که بیش از 1500 واحد کوچک و بزرگ هستند، می‌توانند نیاز بازار را تأمین کنند و حتی می‌توانند برای صادرات برنامه‌ریزی کنند.

با این حال، بررسی بازار نشان می‌دهد با وجود اینکه واردات لوازم خانگی ممنوع است، کالاهای خارجی به‌وفور در بازار یافت می‌شوند. این یعنی تقاضا برای محصولات خارجی همچنان وجود دارد.

درهای کشور باید روی کالاهای وارداتی باز شود

آنطور که مصطفی پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفته، سیاست ممنوعیت واردات لوازم خانگی به درستی در کشور انجام نمی‌شود و اکنون لوازم خانگی که به صورت قاچاق به کشور وارد شده، آزادانه در بازار عرضه می‌شود. این اتفاق هم باعث خروج ارز می‌شود و هم امکان نظارت بر کیفیت کالاها را پایین می‌آورد.

وی تاکید کرد که حمایت از تولید داخل و اشتغال‌زایی اهمیت دارد، اما این به معنای بستن درهای کشور به‌روی کالاهای وارداتی نیست.

این نکته که با وجود ممنوعیت واردات، تقاضا برای محصولات خارجی همچنان به قوت خود باقی است، به وضوح نشان می‌دهد که نیاز مصرف‌کنندگان به کالاهای خارجی با کیفیت همچنان بدون پاسخ مانده است. این به این معناست که سیاست‌های جاری نتوانسته‌اند پاسخگوی نیاز واقعی بازار باشند و به همین دلیل قاچاق کالا افزایش یافته است.

وقت رفع ممنوعیت‌ها رسیده است

با توجه‌ به شرایطی که به آن اشاره شد، دیگر وقت آن رسیده که سیاست ممنوعیت واردات لوازم‌ خانگی کنار گذاشته شود. بررسی‌ بازار به خوبی نشان می‌دهد که سیاست ممنوعیت واردات لوازم‌ خانگی نه‌تنها به رشد تولید داخل کمک نکرده، بلکه نبود زیرساخت‌های نظارتی و برنامه‌ریزی صحیح به رونق بازار سیاه و‌ قاچاق منجر شده است.

علاوه بر این، در بحث تولید داخلی ناتراری انرژی باعث شد تا واحدهای تولیدی نتوانند به‌خوبی تولید کنند که این امر بر تأمین نیاز داخل نأثیر می‌گذارد.

وقتی واردات رسمی یک کالا ممنوع اعلام‌ شود، طبیعتا تقاضا برای تأمین آن کالا از مبادی غیررسمی افزایش می‌یابد و همینطور چنین کالاهایی علاوه بر اینکه کیفیت کمتری دارند، با قیمت‌های غیررسمی به فروش می‌رسند.

از طرفی ممنوعیت واردات، مانع ایجاد یک فضای رقابتی در بازار شده و به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان داخلی انگیزه کافی برای بهبود کیفیت و کاهش قیمت محصولات خود ندارند.

در بازارهایی که رقابت وجود ندارد، تولیدکنندگان داخلی کمتر به فکر ارتقای سطح کیفی محصولات خود هستند. این موضوع می‌تواند باعث کاهش تنوع و نارضایتی مصرف‌کنندگان شود. در حالی که در دنیای امروز، رقابت سالم میان برندهای مختلف یک امر ضروری محسوب می‌شود. بنابراین، لغو ممنوعیت، هم به تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده آسیبی وارد نمی‌‌کند.

سیاست‌های تعرفه‌ای مشکلات را رفع می‌کند؟

برای حل این معضل، برخی کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که واردات کالاهای لوازم خانگی تحت کنترل تعرفه‌ای قرار گیرد. به گفته ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صمت، اگر قرار باشد وارداتی صورت بگیرد، باید روی محصولات وارداتی تعرفه گذاشته شود تا اینگونه از لوازم خانگی تولید داخل حمایت شوند.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که تعرفه‌های وارداتی باید به گونه‌ای تنظیم شوند که نه‌تنها از تولید داخلی حمایت کنند، بلکه از ایجاد بازار سیاه و قاچاق کالا جلوگیری کنند. در غیر این صورت، سیاست‌های تعرفه‌ای می‌تواند به افزایش قیمت‌ها منجر شود و فشار بیشتری به مصرف‌کنندگان وارد کند

بنابراین، ممنوعیت واردات نه‌تنها یک راهکار منطقی نیست، بلکه اگر بیش از این ادامه‌دار شود، تبعات جبران‌ناپذیری برای صنعت لوازم‌ خانگی کشور ایجاد می‌کند. اگر‌ قرار است که رشد و‌ پیشرفتی در این صنعت حاصل شود، ابتدا باید درهای کشور به‌روی کالاهای وارداتی باز شود و‌ انحصار از یین‌ برود.، تا فضای رقابتی ایجاد شود و این صنعت در مسیر رشد قرار بگیرد.