سفر پزشکیان به مصر، گام نخست برای بهبود روابط تهران و قاهره
سفر مسعود پزشکیان به قاهره هر چند کوتاه بود؛ اما در این سفر رایزنی‌های مهمی درباره وضعیت متشنج منطقه و روابط دو کشور انجام گرفت.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران شامگاه چهارشنبه (۲۸ آذر) برای شرکت در یازدهمین اجلاس سران گروه «دی ۸» و بررسی وضعیت غزه و لبنان به قاهره سفر کرد. او دومین رئیس دولت ایران است که بعد از انقلاب به قاهره سفر می‌کند.
پزشکیان بعد از پایان این اجلاس، در نشست بررسی وضعیت غزه و لبنان شرکت کرد و پنج پیشنهاد مهم درباره توقف جنگ در غزه و کمک به مردم این منطقه پس از پایان جنگ ارائه کرد.
همچنین رئیس‌جمهور در حاشیه این سفر با روسای جمهور ترکیه و مصر و نخست‌وزیر پاکستان نیز دیدار کرد. البته این اولین دیدار پزشکیان با عبدالفتاح السیسی نبود و آنها ماه گذشته نیز در حاشیه نشست بریکس پلاس در کازان روسیه هم، با یکدیگر دیدار کرده بودند.
این سفر فشرده در حالی انجام گرفت که طی دو سال گذشته تهران و قاهره دیدارها و تماس‌های سطح بالایی را برای از سرگیری روابط دیپلماتیک پس از بیش از ۴ دهه قطع این روابط، در دستورکار قرار داده‌اند.
حسین ابراهیم‌نیا، پژوهشگر مسائل مصر گفت: محورهایی چون مهمترین اهداف پزشکیان از انجام این سفر، اثرگذاری رایزنی‌های انجام گرفته و چشم‌انداز آینده روابط تهران و قاهره مورد رایزنی قرار گرفته است.
وی درباره تلاش های مقامات ایرانی و مصری در دوره های مختلف براى بهبود روابط، اظهار کرد: دیدار روساى جمهور ایران و مصر از جمله مهمترین گام‌ها در راستای بهبود روابط میان این دو کشور با سابقه تاریخی و با توجه به نقش‌های کلیدی این دو بازیگر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است.
ابراهیم نیا افزود: سفر اخیر مسعود پزشکیان به مصر، بعد از سفر بهمن ۱۳۹۱ (فوریه ۲۰۱۳) محمود احمدی نژاد به این کشور، به‌ویژه در چارچوب اجلاس دی۸، فرصتی تازه برای بررسی زمینه‌های همکاری اقتصادی، سیاسی و امنیتی فراهم کرده است. این تلاش‌ها با در نظر گرفتن تحولات جهانی و منطقه‌ای می‌تواند تأثیرات عمیقی بر هر دو کشور داشته باشد.
این کارشناس با اشاره به اینکه ایران و مصر، به‌عنوان دو کشور دارای نفوذ در خاورمیانه و شمال آفریقا، از جایگاه استراتژیک و منابع متنوعی برخوردارند گفت: این موقعیت می‌تواند مبنای همکاری‌های گسترده قرار گیرد و طرفین با در نظر گرفتن جایگاه راهبردی خود، می‌توانند در حل مسائل منطقه‌ای و جهانی نقش پررنگ‌تری ایفا کنند.
به گفته ابراهیم نیا، از منظر اقتصادی، همکاری دو کشور می‌تواند مسیرهای تجاری جدیدی را ایجاد کند، به‌ویژه برای ایران که به‌دلیل تحریم‌ها به بازارهای جدید نیاز دارد.
وى ادامه داد: مصر، با کنترل کانال سوئز، نقش کلیدی در تسهیل صادرات و واردات ایران ایفا می‌کند. دو کشور این پتانسیل را دارند با ایجاد پیمان‌های تجاری دوجانبه روابط اقتصادی را تقویت و فرصت‌های شغلی فراوانی را فراهم آورند.
پژوهشگر مسائل مصر تاکید کرد که در حوزه امنیت، بهبود روابط می‌تواند به کاهش تنش‌های خاورمیانه کمک کند. مصر، به‌عنوان کشوری با نفوذ در جهان عرب و ارتباطات نزدیک با گروه‌های فلسطینی، می‌تواند با همکاری ایران راه‌حلی برای کاهش درگیری‌های غزه و فلسطین ارائه کند. به تعبیر دیگر ثبات خاورمیانه نیازمند همکاری کشورهای بزرگ منطقه‌ای است.
ابراهیم نیا تاکید کرد: ایران و مصر می‌توانند با سطح تعامل بیشتر در زمینه مبارزه با تروریسم، کاهش نفوذ گروه‌های افراطی و مدیریت بحران‌هایی مانند یمن، سوریه و فلسطین، نقش مؤثری ایفا کنند. همچنین مصر، به‌دلیل نفوذش در جهان عرب و روابط نزدیک با گروه‌های فلسطینی، می‌تواند به میانجی‌گری در اختلافات ایران و برخی کشورهای عربی کمک کند.
این کارشناس معتقد است در حوزه دیپلماسی، تعامل نزدیک‌تر ایران و مصر می‌تواند به ایجاد یک جبهه متحدتر در برابر فشارهای خارجی، به‌ویژه از سوی قدرت‌های غربی، منجر شود. همچنین این همکاری می‌تواند نقش کشورهای منطقه را در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی تقویت کند.
ابراهیم نیا در ادامه به این موضوع اشاره کرد که با وجود فرصت‌ها، روابط ایران و مصر همچنان با موانع مهمی مواجه است؛ اختلافات ایدئولوژیک و مذهبی میان این دو کشور، به‌ویژه در زمینه سیاست‌های منطقه‌ای، می‌تواند مانعی جدی برای گسترش همکاری‌ها باشد. به‌ویژه درباره نقش گروه‌های مقاومت فلسطینی و سیاست‌های خاورمیانه‌ای، دو کشور دیدگاه‌های متفاوتی دارند. علاوه بر این، فشارهای خارجی، به ویژه از سوی کشورهای غربی و برخی دولت‌های عربی، ممکن است مسیر همکاری‌های دوجانبه را دشوار کند؛ به تعبیر دقیق تر برخی قدرت‌های غربی و کشورهای عربی، از نزدیکی ایران و مصر استقبال نمی‌کنند و ممکن است با اعمال فشار یا تفرقه‌افکنی،مانع تحقق این روابط شوند.
وى تشریح کرد: عوامل داخلی در هر دو کشور نیز می‌توانند بر روند بهبود روابط تأثیر بگذارند. مخالفت‌های سیاسی داخلی در ایران و مصر، به‌ویژه از سوی گروه‌هایی که نزدیکی به کشور دیگر را تهدیدی برای منافع خود می‌بینند، می‌تواند مانع گسترش روابط شود.
ابراهیم نیا افزود: در صورتی که ایران و مصر بتوانند بر این چالش‌ها غلبه کنند، روابط دو کشور در سال ۲۰۲۵ می‌تواند شاهد تحولی اساسی باشد؛ همکاری‌های اقتصادی، افزایش تعاملات دیپلماتیک و تلاش برای حل بحران‌های منطقه‌ای می‌تواند به تقویت جایگاه هر دو کشور در معادلات جهانی کمک کند. همچنین، این روابط می‌تواند به شکل‌گیری یک نظم امنیتی جدید در خاورمیانه منجر شود که تأثیرات مثبت آن فراتر از مرزهای دو کشور خواهد بود.
وی تاکید کرد: به تعبیر دیگر سفرهای دیپلماتیک میان ایران و مصر گامی مهم برای کاهش تنش‌ها و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای است. با وجود موانع، پتانسیل این روابط برای ایجاد تغییرات مثبت در خاورمیانه غیرقابل انکار است. آینده این روابط در گرو سیاست‌های دو کشور و توانایی آنها در مدیریت اختلافات و استفاده از فرصت‌های موجود خواهد بود.
ابراهیم‌نیا توضیح داد: چنانچه این سفرها به ایجاد اعتماد متقابل و تقویت روابط منجر شود، می‌توان انتظار داشت که در نتیجه آن شاهد توسعه تجارت دوجانبه، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و همچنین کاهش تنش‌ها در خاورمیانه باشیم. به گفته این کارشناس، چنین روندى موجب شکل‌گیری همکاری‌های منطقه‌ای و افزایش نقش ایران و مصر در حل بحران‌های منطقه‌ای مى شود، که در نهایت می‌تواند ثبات بیشتری به منطقه ببخشد.
