چرا بدشانسی دست از سر بورس بازان برنمی‌دارد؟

بورس تهران طی روز دوشنبه با افت 4هزار و 200واحدی، پس از 182 روز معاملاتی به زیر 2میلیون واحد رسید. آخرین‌بار که نماگر اصلی در کانال یک‌میلیون و 900هزار واحد پناه گرفت، 13آبان 1402 بود. محدوده مذکور طی  یک سال‌و‌نیم اخیر، حامی قوی برای بورس بوده و بازار را به رونق نسبی کشانده‌است. در مرداد1402 نیز رسیدن نماگر بورس به کف این کانال، بازدهی 10درصدی را به‌همراه داشته‌است. در شرایط حساس کنونی، تغییرات گسترده در سطوح بالای اجرایی و عدم‌ثبات رویه در دولت جدید می‌تواند سابقه حمایت قوی فعلی را خدشه‌‌‌‌‌دار کند. علاوه‌بر این، بانک‌مرکزی نیز آمار‌های پولی و بانکی را تا پایان بهار سال‌جاری منتشر کرده‌است. نقدینگی کشور تا پایان خرداد در حالی از 8.3هزار همت عبور کرده که نسبت به خرداد سال‌قبل، رشد حدود 27درصدی داشته‌است.

بر اساس آمارهای پولی و بانکی رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی در مقطعی به 24درصد نیز رسیده بود. همچنین سقوط ارزش بورس تهران به زیر 7هزار همت سبب شده‌ تا نسبت ارزش بازار به نقدینگی به 0.8برسد. این میزان از مهر 1401 بی‌سابقه بوده‌است. به‌نظر می‌رسد در صورتی‌که عوامل سیاسی-اقتصادی فرصتی به بازار پرحاشیه سهام بدهند، ارزش بورس تهران حداقل تا نقدینگی و 30درصد بالاتر از نقدینگی رشد خواهد کرد.

سد محکم 1.9میلیون واحد؟

تغییرات ناگهانی در سمت‌‌‌‌‌های اجرایی دولت و به طول انجامیدن انتخاب کابینه مسببات افزایش نااطمینانی در بورس تهران را فراهم آورده‌است. ارزش معاملات همچنان زیر 2همت است و به‌تازگی این شاخص آماری بااهمیت در بازار به زیر یک‌همت نیز رسیده‌است. همچنین خروج پول 325میلیارد‌تومانی در سومین روز هفته، به خروج 4هزار و 600میلیارد‌تومانی پول طی 12روز متوالی منجر شده‌است.

عبور نقدینگی از  8هزار همت

بانک‌مرکزی به‌تازگی آمار‌های پولی و بانکی را تا پایان خردادماه منتشر کرده‌است. بررسی‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که در خردادماه سال‌جاری رکورد جدیدی در کل‌‌‌‌‌های پولی به‌ثبت رسیده‌ و نقدینگی برای اولین‌بار از 8هزار همت عبور کرده‌است. رشد نقدینگی نقطه‌به‌نقطه نیز به نزدیکی 27‌درصد رسید. این درحالی است که در فروردین1403، این میزان به 24درصد نیز کاهش ‌یافته‌بود. همچنین طی بهار سال‌جاری، رشد 6درصدی نقدینگی نیز قابل‌توجه بوده‌است. به‌نظر می‌رسد فشار بر نقدینگی تا حدودی کاهش‌یافته باشد و اگر شرایط مهیا باشد، بورس تهران میزبان خوبی برای این نقدینگی خواهد بود تا جلوی سفته‌‌‌‌‌بازی در دیگر بازارهای دارایی گرفته شود، ضمن آنکه ارزش بورس تهران‌ به زیر 7همت رسیده‌است.

نسبت ارزش بورس تهران به نقدینگی کل کشور، به 0.8 رسیده که از مهرماه دو سال‌قبل بی‌سابقه است. مهر ماهی که منجر به رونق بورس تهران از آبان1401 تا اردیبهشت1402 شد، پس از آنکه ارزش بورس در تیر99 به 2.6 رسید، ‌فقط در فروردین1402 به 1.28در مرحله حساس فعلی رسید. اگر بورس میزبان خوبی نباشد، احتمالا بخش بزرگی از این نقدینگی به دلار و سکه و طلا تبدیل می‌شود که منجر به تورم‌های بالا خواهد شد، اما تنوع ابزارها در بازار سرمایه سبب شده‌است این نقدینگی نه صرفا در بازار سهام، بلکه در صندوق‌های طلا و درآمد ثابت خواهد ماند.

رشد بازار جهانی در سایه تنش

بازارهای جهانی به واسطه احتمال وقوع درگیری‌‌‌‌‌ها در منطقه رشد قیمت را تجربه کرده‌است، به‌طوری‌که نفت بالاخره کانال 80دلار را پس گرفت و طلای جهانی به نیمه کانال 2هزار و 400دلار رسید. به‌نظر می‌رسد رشد دیگر فلزات در بازارهای جهانی صرفا به واسطه تنش باشد و رونق قیمتی با سوخت درگیری‌‌‌‌‌ها و نااطمینانی‌‌‌‌‌ها اتفاقا خبر خوبی برای بورس تهران نیست. اقتصادهای دنیا درگیر رکود هستند و هرچند چشم‌‌‌‌‌انداز قیمت‌ها تا حدودی مثبت شده‌است، اما تا زمانی که درگیری‌‌‌‌‌های نظامی بالا باشد و خطرات این تنش‌ها به ایران نزدیک شود، خبر خوبی برای بازار سرمایه نیست. در حال‌حاضر مهم‌ترین عامل برای رشد بازار سرمایه عوامل داخلی است که فعلا نااطمینانی‌‌‌‌‌ها در فضای سیاسی ایران فضای غبارآلودی را برای اقتصاد کشور پدید آورده‌است.

دلگیری مشتقات از بورس

بازار اختیارمعامله سهام نیز به از دست‌‌‌‌‌رفتن کانال 2میلیون واحد واکنش خوبی نشان نداد، به‌طوری‌که پرمیوم قراردادهای اختیار خرید پرمعامله بازار نصف ارزش خود را از‌دست‌دادند، ضمن آنکه اختیار فروش‌ها نیز رشد قیمتی خوبی را تجربه کردند. ارزش معاملات بازار مشتقه نیز ارقام بسیار پایینی است و قراردادهای آپشن زیر 50میلیارد مورد دادوستد قرار می‌گیرند، اما همچنان اهمیت پوشش‌ریسک بازار با ابزار اختیار فروش بالاست و احتمالا بخشی از زیان سبدها با رشد قیمت اختیارفروش‌ها جبران خواهد شد، به‌طوری‌که آمار‌ها نشان می‌دهد پرمیوم اختیارهای فروش به‌طور متوسط رشد بیش از ‌هزار‌درصدی را در ریزش‌‌‌‌‌های اخیر به‌ثبت رسانده‌اند.

بی‌‌‌‌‌حسی بورس به اخبار

بورس تهران همواره در کف‌‌‌‌‌های قیمتی بازار، به اخبار واکنش‌های مثبتی را نشان می‌دهد، به‌طوری‌که در خرداد1400 به روی کارآمدن رئیسی و در اواخر 1400 به خبر ارز ترجیحی واکنش نشان ‌داد، اما در آبان1401 فقط با رشد قیمت دلار و ظاهر‌شدن نرخ‌های بالا بر تابلوی معاملات، شاخص بورس سقف جدیدی را به‌ثبت رساند. در مرداد1402 باخبر حذف ارز ترجیحی پالایشی‌‌‌‌‌ها، در آبان1402 باخبر تجدیدارزیابی و در اسفند1402 با رشد قیمت دلار در اثر تنش‌های نظامی واکنش‌های مثبتی از بازار سهام مشاهده شد، اما تا زمانی‌که بازار از رشد دلار نیما، کاهش احتمالی نرخ بهره و کاهش ریسک‌های سیاسی اطمینان حاصل نکند، خبری از رشد بورس نیست و سد محکم فعلی نیز می‌تواند شکسته شود. همه پارامترهای بازار از قبیل نسبت  P/E، ارزش دلاری بورس و نسبت آن با نقدینگی از احتمال تکرار اتفاقات پاییز1401 خبر می‌دهند، اما بدون محرک، مورتور بزرگ روشن نخواهد شد.