چین میانجی‌گر جدید مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا می شود؟
این روزها چرا نام چین به عنوان میانجی‌گر ایران و آمریکا مطرح شده است؟ آیا پکن از چنین ظرفیتی برخوردار است و چه منفعتی می‌‌‌برد؟
به گفته اسماعیل بقایی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی، عراقچی در این سفر با وزیر امور خارجه چین و تعداد دیگری از وزرای امور خارجه شرکت‌کننده در این اجلاس گفت‌‌‌و‌‌‌گو و تبادل نظر خواهد کرد و دستور کار این اجلاس علاوه بر چند موضوع فنی و کارشناسی، فراهم کردن زمینه برای برگزاری نشست سران شانگهای است. وی درباره اهداف سفر وزیر خارجه به چین و تعاملات دو کشور گفت: «ما با چین رابطه دوستانه‌‌‌ای داریم.» بقایی در بخشی از نشست خبری خود با خبرنگاران با اشاره به اینکه «ما با روسیه و چین به عنوان دو کشوری که دارای شراکت راهبردی هستیم، رابطه دوستانه‌‌‌ای داریم»، توضیح داد: «این دو کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و همچنان بخشی از برجام هستند، بنابراین با آنها در تماس نزدیک هستیم و مشورت می‌‌‌کنیم.»
سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد که پکن و مسکو همیشه اعلام آمادگی کرده‌‌‌اند برای ایفای نقش سازنده و کمک‌‌‌کننده در روند مرتبط با موضوع هسته‌‌‌ای ایران. بنابراین این روند کماکان ادامه دارد. البته بقایی توضیح داد که پیشنهاد یا بسته مشخصی از سوی این طرف‌‌‌ها ارائه نشده اما روسیه و چین همواره برای کمک به حل موضوع آماده بوده و هستند و ایران نیز با آنها در تماس است. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، وزرای خارجه ایران و روسیه امروز سه‌‌‌شنبه در چین با یکدیگر در خصوص برنامه هسته‌‌‌ای ایران رایزنی می‌کنند و موضوعات دوجانبه و همچنین تحولات منطقه‌‌‌ای شامل موضوع هسته‌‌‌ای ایران در دستور کار دیدار دو وزیر قرار خواهد داشت. البته بقایی در پاسخ به سوالی درباره احتمال تغییر واسطه در دور جدید مذاکرات احتمالی گفت: «در این مدت خبرهای زیادی شنیدید و باز هم خواهید شنید. تمام اینها گمانه‌‌‌زنی و حدس است که رسانه‌‌‌های مختلف مطرح می‌کنند ولی هیچ‌کدام قابل‌تایید نیست.»
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در رابطه با بحث میانجی‌گری‌‌‌ها بین ایران و طرف آمریکایی و اینکه به نظر می‌رسد نقش قطر و عمان کمرنگ شده و نقش برخی دیگر از کشورها از جمله عربستان در این زمینه افزایش پیدا کرده است، گفت: «همان‌طور که پیش از این گفتم در این سه چهار ماه گذشته خیلی از کشورهای منطقه و خارج از منطقه تلاش‌‌‌هایی برای حل موضوع هسته‌‌‌ای ایران انجام دادند و غیر‌طبیعی نیست که در شرایط فعلی منطقه بعد از تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا، کشورهای منطقه که نگران وضعیت منطقه هستند بخواهند به حل و فصل این موضوع کمک کنند.»
زمان دیدار عراقچی و ویتکاف
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با اخبار منتشر شده در ارتباط با دیدار استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده آمریکایی و سیدعباس عراقچی در آینده نزدیک گفت که در این خصوص هیچ تاریخ، مکان و زمانی تعیین نشده است.
هدف خبرسازی آکسیوس
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از صحبت‌‌‌هایش در مورد خبر اخیر آکسیوس در ارتباط با تاکید روسیه مبنی بر اینکه ایران باید غنی‌‌‌سازی صفر داشته باشد و واکنش وزارت خارجه روسیه به این خبرگفت: «این خبر ساختگی بود و این اولین بار نیست که این‌گونه خبرهای ساختگی مطرح می‌شود. هدف از این‌گونه اخبار ایجاد اختلال و بدبینی بین کشورهایی است که روابط خوبی با یکدیگر دارند.» بقایی با بیان اینکه دوستان روس ما به‌خوبی می‌‌‌دانند که در مورد تمام موضوعات سیاست خارجی از جمله بحث هسته‌‌‌ای، ایران به صورت مستقل تصمیم می‌گیرد، گفت که روسیه همواره به تصمیم‌‌‌های مستقل ما احترام گذاشته است.
موضع پکن درباره جنگ ۱۲روزه
گمانه‌‌‌زنی‌‌‌ها درباره نقش‌‌‌آفرینی پکن بین تهران و واشنگتن در حالی مطرح است که پس از حمله نظامی آمریکا به تاسیسات هسته‌‌‌ای ایران در ۲۲ ژوئن، چین به همراه پاکستان و روسیه پیش‌‌‌نویس قطعنامه‌‌‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داد که خواستار آتش‌‌‌بس فوری در خاورمیانه بود. مخالفت شدید چین با اقدامات تهاجمی اسرائیل و آمریکا علیه ایران ریشه در نگرانی‌های اقتصادی پکن از پیامدهای جنگ طولانی‌‌‌مدت در منطقه دارد. همزمان با اوج‌‌‌گیری عملیات نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته‌‌‌ای و زیرساخت‌‌‌های نظامی ایران، چین این تحولات را تهدیدی جدی برای امنیت بین‌المللی ارزیابی کرد. در ۱۳ ژوئن، لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین هشدار داد: «افزایش ناگهانی تنش‌‌‌ها در منطقه به نفع هیچ‌‌‌یک از طرفین نیست.» البته در نشست اخیر بریکس در ریودوژانیرو برزیل، موضوع مناقشات خاورمیانه جایگاه ویژهای در دستور کار داشت. بیانیه مشترک سران این بلوک بر لزوم پایان دادن به «چرخه خشونت» در منطقه تاکید کرد و حملات نظامی به ایران را محکوم نمود. اگرچه نامی از ایالات متحده و اسرائیل در این بیانیه برده نشد، اما مخاطب اصلی پیام کاملا مشخص بود. موضع تند چین نسبت به جنگ دوازده‌‌‌روزه اسرائیل و آمریکا علیه ایران به وضوح در بیانیه بریکس بازتاب یافت.
ظرفیت چین برای میانجی‌گری
در واقع بی‌‌‌ثباتی در منطقه برای پکن تبعات زیادی خواهد داشت و می‌تواند بر حضور و نفوذ چین در منطقه تاثیر منفی بگذارد؛ بهویژه که استراتژی چین در خاورمیانه عمدتا بر تامین امنیت انرژی متمرکز است؛ زیرا چین به‌‌‌شدت به واردات نفت از کشورهای حوزه خلیج فارس و ایران وابسته است. دومین اولویت اژدهای زرد، منافع اقتصادی در منطقه بهویژه اجرای پروژه‌‌‌های طرح کمربند و جاده است. در نهایت بحث همکاری سیاسی با کشورهای عربی و ایران برای پکن از جایگاه ویژهای برخوردار است که یک دلیل مهم آن تامین انرژی موردنیازش است. به همین دلیل بود که چین در قامت میانجی بین تهران و ریاض درآمد و توانست دو کشور مسلمان منطقه را بعد از هفت سال قطع رابطه دیپلماتیک پشت میز مذاکره بنشاند.
همچنین چین یک قدرت بزرگ به شمار می‌رود و در نتیجه از ظرفیت بیشتری برای مدیریت و حل و فصل مسائل با آمریکا برخوردار است. از این رو می‌توان پکن را گزینه‌‌‌ای مناسب برای میانجی‌گری بین تهران و واشنگتن برشمارد. در‌عین‌حال چین، ایران را یک شریک برای خودش تعریف کرده و در نتیجه ممکن است از این منظر انگیزه داشته باشد که از اقدامات بعدی آمریکا و اسرائیل که ممکن است با سودای تغییر رژیم در ایران همراه باشد، جلوگیری کند. در نتیجه بی‌‌‌دلیل نیست که این روزها از بین چند گزینه برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا، نام چین برجسته شده است.
