رکوردشکنی افزایش 47 درصدی هزینه سبد معیشت خانوار
ارزیابی ها حاکی از آن است که جهش 47 درصدی هزینه سبد معیشت حداقلی خانوار ایرانی از فروردین ۱۴۰۳ تا فروردین ۱۴۰۴، زنگ هشدار تازه‌ای برای سیاست‌گذاران اقتصادی است.
بررسی شاخص‌های رشد ماهانه و نقطه به نقطه، نشان می‌دهد که گرچه در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ نوعی کاهش موقتی در شتاب رشد قیمت‌ها رخ داده، اما از نیمه دوم سال به بعد، مجدداً فشارهای تورمی افزایش یافته و در ماه‌های پایانی به اوج خود رسیده است. این روند می‌تواند بازتابی از نوسانات سیاست‌های اقتصادی، تغییرات نرخ ارز، انتظارات تورمی و حتی چالش‌های ساختاری اقتصاد باشد.
بازگشت موج تورمی از نیمه دوم سال
در ابتدای دوره، یعنی فروردین ۱۴۰۳، رشد ماهانه سبد معیشت در سطح نسبتاً بالای ۴.۴ درصد قرار داشت. در ادامه، این نرخ در اردیبهشت به ۱.۹ درصد کاهش یافت و در خرداد دوباره به ۴.۱ درصد بازگشت. این نوسانات، یکی از واضح‌ترین سیگنال‌ها از بازار بی‌‌ثبات کالای خوراکی در کشور است که تحت تاثیر موارد متعدد ایجاد شده است. در ماه‌های میانی سال (مرداد تا شهریور)، رشد ماهانه قیمت این سبد به پایین‌ترین سطوح خود رسید (۰.۸ درصد در شهریور)، که ممکن است ناشی از کاهش تقاضا یا سیاست‌های مهار تورم بوده باشد. اما از مهر به بعد، روند افزایشی در رشد ماهانه آغاز شد و در بهمن با ثبت نرخ بی‌سابقه ۶.۸ درصد به اوج رسید. این افزایش در اسفند و فروردین ۱۴۰۴ نیز ادامه یافت و نشان داد که موج تورمی جدید در حال تثبیت است.
از سوی دیگر، بررسی رشد نقطه به نقطه – که تغییر قیمت‌ها نسبت به ماه مشابه سال قبل را نشان می‌دهد – گویای یک تغییر ساختاری در مسیر تورم است. این شاخص از ۳۱.۳ درصد در فروردین ۱۴۰۳ به‌تدریج کاهش یافت و در شهریور به ۲۲.۴ درصد رسید. اما از مهر به بعد، افزایش پیوسته‌ای را تجربه کرد و در فروردین ۱۴۰۴ به ۴۷.۳ درصد رسید که بالاترین سطح در این بازه زمانی است. این افزایش شدید، به‌ویژه در ماه‌های پایانی، زنگ خطری جدی برای معیشت اقشار کم‌درآمد و سیاست‌گذاران اقتصادی است. ادامه این روند، در صورت عدم اصلاح سیاست‌های پولی و مالی، می‌تواند به بی‌ثباتی اقتصادی و تعمیق فقر بینجامد.
افزایش چشمگیر هزینه سبد معیشت در پایان سال
هزینه تأمین «سبد حداقل معیشت» برای یک نفر در فروردین امسال به 3 میلیون و 157 هزار تومان رسیده است. رشد نقطه‌ای 47 درصدی این سبد در طول یک سال، نشان‌دهنده فشار فزاینده بر معیشت خانوارهاست. این سبد بر اساس الگوی «سبد غذایی بهینه» طراحی شده و شامل اقلامی مانند گوشت، لبنیات، غلات، سبزیجات و میوه‌هاست. با وجود تلاش برای انتخاب اقلام اقتصادی‌تر مانند برنج خارجی و حبوبات ارزان‌تر، هزینه این سبد همچنان برای بسیاری از خانوارها سنگین است. افزایش قیمت اقلام اساسی در ماه‌های پایانی سال قبل، به‌ویژه در دی و اسفند، نقش مهمی در این رشد هزینه داشته و دسترسی به تغذیه سالم را برای اقشار کم‌درآمد دشوارتر کرده است.
