گرما یا بحران کمبود برق، کدامیک کشور را تعطیل کرد؟
بحران برق به معضلی جدی در اقتصاد ایران تبدیل شده است. به ویژه در فصل تابستان و متعاقب آن افزایش دمای هوا و رشد مصرف برق، دولت قادر به تامین برق برای کشور نمی باشد.
بحران برق موضوعی است که زندگی تمام شهروندان را تحت‌تاثیر قرار داده و دیگر کشور را به تعطیلی کشانده است. در راستای تشدید این بحران و قطعی‌های گسترده، مهدی مسائلی، دبیر سندیکا صنعت برق، مطرح کرد که صنعت برق دچار بحران اقتصادی است و جذب سرمایه در این صنعت با مشکل مواجه شده است.
دولت از تأمین برق مورد نیاز مصرف‌کنندگان عاجز می‌ماند. تا جایی که طی روزهای اخیر باز هم دولت به راهکاری قدیمی، یعنی تعطیلی کشور روی آورده است.
گرچه تصمیم‌گیران با اتکا به اخباری نظیر افزایش گرما، تابش اشعه فرابنفش و اخباری این چنینی سعی در توجیه تعطیلات غیرمنتظره و نمایشی دل‌سوزانه برای مردم دارند، اما اصل داستان باز هم به یک بحران بازمی‌گردد؛ بحران کسری برق.
طی بیش از یک دهه اخیر با تشدید تحریم‌ها، قطع کردن پای بخش خصوصی از صنعت برق، خیمه‌زدن دولت و بخش خصولتی بر منابع انرژی و افزایش سرعت فرار سرمایه از بخش تولید و صنعت کشور، سرمایه‌گذاری در صنعت برقی و نیروگاهی کشور به صفر تمایل پیدا کرده است.
اما آیا تعطیلی ادارات و صنایع کشور می‌تواند راهکاری عملی برای عبور از بحران برق باشد؟ تا چه زمانی دولت‌ها با چنین شیوه‌ای می‌توانند کشور را اداره کنند؟ آیا زمان آن نرسیده تا با راهکارهای علمی و عملی کشور از بحران انرژی عبور کند؟
شاید اکنون با شیوه‌های کدخدامنشانه دولت بتواند دو روز را پشت سر بگذارد، اما آیا این میزان از کمبود سرمایه برای آینده کشور نگران‌کننده نیست؟
چرا کشور دچار بحران برق شد؟
دبیر سندیکای صنعت برق درباره دلایل بروز بحران برق در کشور، به تجارت‌نیوز گفت: این موضوع ریشه 10، 15 ساله دارد. یعنی اتفاقی که امروز مشاهده می‌شود، ریشه آن به 15 سال قبل بازمی‌گردد. از زمان اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، یعنی آن هنگام که آهن‌ربای جذب سرمایه در این صنعت تضعیف شد، دولت ضربه کاری خود را به صنعت برق کشور وارد کرد. یعنی می‌توان گفت از همان دوران، یعنی سال 1389، کمر این صنعت را شکستند.
مهدی مسائلی به این پرسش که آیا با راهکاری مانند تعطیلی، کشور از بحران برق عبور می‌کند؟ پاسخ داد: برای عبور از این بحران دو راهکار بیشتر وجود ندارد؛ یا باید هشت میلیارد دلار برای بهینه‌سازی مصرف انجام شود یا برای ساخت نیروگاه‌ها، خط، پست و … 25 میلیارد دلار هزینه صورت بگیرد. باید در نظر داشت که ساخت یک نیروگاه حدود پنج سال، یک پست برق سه سال و یک خط انتقال حدود دو سال زمان می‌برد. از سوی دیگر پروژه‌ای مانند پروژه شرکت توزیع تیرهای برق در معابر، حدود یک سال زمان می‌برد، پس نمی‌توان انتظار داشت که وضعیت برق کشور زودتر از پنج سال بهبود پیدا کند.
او یادآور شد: هر وات برق یعنی از تولید تا مصرف، ۱.۱ دلار هزینه دارد. حال در کشور حدود 20 هزار مگاوات کسری وجود دارد. اگر هزینه یک وات حدود 1.1 دلار بوده و کسری برق نیز حدود 18 هزار مگاوات در نظر گرفته شود، مشخص می‌شود که چه حجمی از سرمایه باید در این صنعت خرج شود تا بتوان از این وضعیت خارج شد. اکنون دو موضوع باید بررسی شود اینکه آیا این هزینه‌ها و این سرمایه‌گذاری‌ها در طول سنوات گذشته انجام شده یا خیر و موضوع دوم اینکه آیا امکان این سرمایه‌گذاری در حال حاضر وجود دارد یا نه؟
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد این وضعیت در آینده هم ادامه داشته باشد. با این شرایط سال قبل حدود ۱۲ هزار مگاوات کسری وجود داشت و امسال حدود ۱۸ هزار مگاوات کسری وجود دارد. با همین وضعیت، سال آینده نزدیک ۲۴ هزار مگابایت کسری اتفاق می‌افتد. چراکه رشد مصرف از رشد تولید پیشی گرفته است. هر سال حداکثر دو تا 2.5 درصد رشد تولید صورت می‌گیرد، اما رشد مصرف حدود هفت درصد افزایش پیدا می‌کند.
رشد مصرف برق غیرعادی است؟
مسائلی درباره جلوگیری از رشد مصرف برق، توضیح داد: برای مثال می‌توان این فرض را در نظر گرفت که مثلاً کولر آبی دیگر در منازل جوابگو نیست. هرچقدر هم که مسئولان به مردم اعلام کنند که روی کولرها را بپوشانید و اقدامات دیگری نیز برای بهینه‌سازی انجام دهید، باز در زمینه کولر آبی کارساز نخواهد بود. چراکه به دلیل افزایش دمای هوا، کولر هوای گرم را صرفا می‌تواند مقداری بهینه کند. به‌ویژه طبقات بالاتر در محله‌هایی که تراکم آپارتمان‌ها بالاتر است، تبادل هوا صورت نمی‌گیرد و عملا افراد به سمت کولر گازی گرایش پیدا می‌کنند. مصرف کولر گازی نیز با کولر آبی یکسان نیست.
او اضافه کرد: در طول حداقل ۱۰ سال اخیر، یعنی از زمان هدفمندسازی یارانه‌ها، این صنعت دچار بحران اقتصادی شده و این بحران اقتصادی امروز در قالب فنی خود را نشان می‌دهد. همان اقتصاد ضعیف، در تولید خوراک نیروگاه‌ها که گاز است، وزارت نفت را تحت شعاع خود قرار داد و نتوانست به نیروگاه‌ها گاز برساند. در این شرایط برخی نیروگاه‌ها مجبور شدند که مازوت بسوزانند. در همین زمینه میزان آسیب دیدن نیروگاه‌ها بالا رفت. در حال حاضر تعدادی از نیروگاه‌ها در مراحل تعمیرات و اورهال هستند که وزیر نیرو در اظهارات خود اعلام کرد که ظرف چند روز آینده این نیروگاه‌ها در مدار تولید قرار می‌گیرند.
مسائلی درباره تأثیر کمبود سوخت بر بروز بحران برق نیز خاطرنشان کرد: درعمل این موضوع هم مزید بر علت شده و کشور امروز با حدود ۱۸ هزار مگاوات کسری برق مواجه است. طوری‌که دیروز ساعات کار ادارات به چهار ساعت تقلیل یافت و امروز نیز تعطیل شدند.
