هر سال با ورود به فصل گرم سال واحدهای صنعتی و کشاورزی و شبکه خانگی از زیان قطعی برق و مشکلاتی که با آن مواجه می‌شوند گلایه می‌کنند.
چند سالی است که با فرا رسیدن روزهای گرم سال و افزایش پیک مصرف برق موجی از دغدغه و نگرانی‌های مردم و فعالان صنعتی جهت قطعی برق شکل می‌گیرد.
قطع ناگهانی برق علاوه بر مختل کردن روند عادی زندگی شهروندان، بر سلامت وسایل برقی و از کار افتادن آن هم تاثیر می‌‌گذارد. همچنین به موجب این امر زیانی که کسب‌وکارها را متوجه خود می‌سازد دغدغه بزرگی را در سال جاری به وجود آورده است.
گرچه مسئولان دولت سیزدهم، به‌ویژه در وزارت نیرو و سازمان توانیر بارها بر کاهش خاموشی‌ها در سال جاری تاکید کرده‌اند، اما بسیاری از شهروندان در نقاط مختلف کشور از تجربه قطعی چندساعته منازل و دفاتر کار خود در همین روزهای ابتدایی تیر ماه گزارش داده‌اند.
به‌ویژه هشتم تیر ماه که زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بود برق شبکه خانگی در برخی مناطق تهران برای ساعاتی مختل شد. اختلالی که امکان آسیب به لوازم خانگی را هم دو چندان می‌کند.
علت قطعی برق؛ استخراج رمزارز یا نبود سرمایه‌گذاری؟
در حالی‌که دولت از متغیرهایی مانند خشک‌سالی، افزایش دمای هوا و استخراج رمزارز به‌عنوان عوامل قطعی برق یاد می‌کند، اما مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس، بارها با تکذیب تأثیر استخراج رمزارز بر کمبود برق، علت اصلی آن را توقف سرمایه‌گذاری و فرسودگی شبکه توزیع و تولید معرفی کرده است.
ایمان زارع، کارشناس ارزهای دیجیتال، هم در رابطه با مصرف زیاد ماینرها از برق معتقد است که مصرف ماینرها در حدی نیست که موجب خاموشی‌های مکرر برق باشد.
او نبود سوخت مناسب برای نیروگاه‌های تولید برق را دلیل اصلی این موضوع می‌داند.
ابراهیم خوش‌گفتار، رئیس هیئت‌‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق نیز به دنیای اقتصاد گفته است که ناترازی درآمدی یکی از اصلی‌‌ترین مشکلات صنعت برق است.
با این حال به نظر می‌رسد که تمام این عوامل تا حدودی بر کمبود و قطعی برق تاثیرگذار باشند.
قطعی برق تبدیل به بحران می‌شود؟
با توجه به تعدد خاموشی‌ها و از کار افتادن بخشی از فرآیند تولید صنایع، رفته‌رفته قطعی برق و خاموشی‌ها را باید بحران دانست.
شاید تا پیش از این مسئله به‌عنوان ناترازی برق یاد می‌شد، اما با توجه به افت سرمایه‌گذاری، دیگر کمبود برق اصطلاح دقیق‌تری برای شرایط حاکم بر صنعت برق کشور است.
به اعتقاد حمیدرضا صالحی، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران، سال گذشته به دلیل اینکه در بخش تولید و توسعه برق منابع کافی وجود نداشت کسری برق شدیدی اتفاق افتاد.
او در رابطه با کسری برق در سال جاری هم گفت: هر ساله معمولا در مصرف، رشد پنج تا هفت درصدی رخ می‌دهد چنانکه فرض کنیم صنایع به علت تحریم، رشد ملموسی نداشته‌اند باز هم افزایش پنج درصدی اتفاق می‌افتد. حال پنج درصد 13 هزار مگاوات سال گذشته عددی حدود 13 هزار تا 14 هزار مگاوات کسری در سال جاری است که باید در نظر داشت ۱۰۰۰ مگاوات عدد زیادی برای اضافه شدن به کسری است چون زیان‌های بسیاری از جمله آسیب به اشتغال و تعطیلی کارخانه‌ها را در پی دارد.
ذبیح‌ا… اعظمی‌سارودیی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس یازدهم، نیز در گفت‌وگو با مهر با اشاره به خسارت‌هایی که در سال گذشته دامان کشاورزان را گرفته بود تأکید کرد که امسال قطعی برق شامل کشاورزان نخواهد شد و کشاورزان نگرانی از این بابت نداشته باشند.
در رابطه با بخش خانگی و صنعتی نیز احمد مرادی، نائب رئیس کمیسیون انرژی مجلس، پیش‌بینی کرد که دولت سالانه 10 هزار مگاوات تولید برق را افزایش می‌دهد تا ظرف چهار سال بتواند آن را به 40 هزار مگاوات برساند. همچنین تلاش می‌شود که امسال با مدیریت صحیح، خاموشی و قطعی را بتوان به حداقل رساند.
شاخص های صنعت برق در سال 1403
| شرح | مقدار/ واحد |
| مصرف برق | 365000 |
| تعداد مشترکان | 42000 |
| شبکه توزیع | 890 |
| تعداد ترانس | 870 |
| ظرفیب منصوبه | 96000 |
| قدرت تأمین شده | 63000 |
| پیک بار | 77000 |
| کمبود تولید | 14000 |
| تولید ناویژه | 422000 |
| صادرات | – |
| شبکه انتقال و فوق توزیع | 135000 |
| ظرفیت پست‌های فشار قوی | 426000 |
| ظرفیب تجدید ناپذیر | 2000 |
بر اساس آمار ارائه‌شده میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت برق از 6.2 میلیارد دلار در سال ۱۳۹۰ به ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
در پایان سال 1402 هم دولت نه‌تنها پیشرفتی در حوزه رشد و سرمایه‌گذاری نداشته، بلکه در حل چالش‌های فوق نیز ناتوان بوده است. با این حال امید است دولت چهاردهم راهکارهای عملیاتی جهت بهبود اوضاع برق ارائه کند.
راهکارهایی جهت بهبود کسری برق
با نظر به ناترازی تولید و مصرف برق در کشور دولت باید به راهکارهایی از جمله بهبود اقتصاد صنعت برق، گسترش تولید برق از منابع غیرفسیلی، واقعی شدن نرخ برق، استفاده از کنتورهای هوشمند برای مصرف‌کنندگان، جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی، راه‌‌اندازی بورس انرژی واقعی برای بحران کمبود برق توجه داشته باشد.
همچنین با رفع تحریم‌ها که در سال‌های گذشته باعث شده تا ایران در کشف و استخراج منابع نفتی و گازی، با کشورهای حوزه خلیج فارس عملکرد منفی داشته باشد و منابع موجود را به کشورهایی نظیر کویت یا عربستان واگذار کند، می‌توان به بهبود دسترسی منابع نفتی و گازی رسید.