از دهه 30 هجری شمسی، فروشگاههای زنجیره‌ای مواد غذایی فعالیت خود را در ایران آغاز کردند. امروزه در بسیاری از کشور‌ها، فروشگاههای زنجیره‌ای مواد خوراکی وجود دارد که مشتریان زیادی را به خود جذب می‌کنند. این فروشگاه‌ها در یک یا چند شهر و کشور به طور همزمان مشغول فعالیت هستند. اولین فروشگاههای زنجیره‌ای در ایران از دهه 30 هجری شمسی فعالیت خود را آغاز کردند. بعدها تعداد این فروشگاه‌ها به‌مرور افزایش یافت؛ طوری‌که امروزه چندین برند فروشگاه مواد خوراکی در این حوزه مشغول فعالیت هستند.
چرا مردم فروشگاههای زنجیره‌ای را برای خرید انتخاب می‌کنند؟
پس از تاسیس فروشگاههای زنجیره‌ای در دهه 30، اقبال عمومی به خرید از این فروشگاه‌ها روزبه‌روز افزایش یافت. در ابتدای تاسیس این فروشگاه‌ها، مردم همچنان برای خرید محصولات مورد نیاز خود به سوپرمارکتهای کوچک مراجعه می‌کردند. اما در دهه‌های اخیر، این فروشگاه‌ها جای سوپرمارکتهای کوچک را گرفته‌اند.
این فروشگاه‌ها به دلیل تنوع محصولات، تخفیف‌های همیشگی، برگزاری قرعه‌کشی‌های مختلف و امکانات رفاهی مناسب، مشتریان زیادی جذب می‌کنند.
از طرفی، وجود شعب متعدد این فروشگاه‌ها در نقاط مختلف شهر‌ها، باعث افزایش اقبال عمومی به استفاده از این فروشگاه‌ها شده است.
شاید در نگاه اول، وجود این فروشگاه‌ها به نفع مصرف‌کننده باشد. اما بررسی‌ها حاکی از آن است که پس از ایجاد این فروشگاه‌ها و افزایش اقبال عمومی برای خرید از این فروشگاه‌ها، کسب‌وکار‌های کوچکی مثل سوپرمارکت‌ها، دچار مشکلات متعددی شده‌اند.
مشکلات صنف سوپرمارکت‌داران
فعالان این صنف مشکلات متعددی را به دوش می‌کشند، از جمله این مشکلات می‌توان به رقابت میان فروشگاههای زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌ها، مالیات، افزایش اجاره‌بها، افزایش دستمزد کارگران، وجود نوسان در فضای اقتصادی کشور، تورم گسترده و… اشاره کرد.
از آنجا که فروشگاههای زنجیره‌ای یک رقیب بزرگ برای سوپرمارکتهای کوچک محسوب می‌شوند، داود فکوری، رئیس اتحادیه صنف سوپرمارکت و محصولات پروتئینی تهران، درباره این موضوع در گفت‌وگو با اتاق اصناف تهران اظهار کرده است فروشگاه‌ها با توجه به خرید عمده و تخفیف‌هایی که روی محصولات خود قرار می‌دهند، بر فروش سوپرمارکت‌ها تا حدی تاثیر‌گذار هستند.
رئیس صنف سوپرمارکت و محصولات پروتئینی تهران با اشاره به مشکلات این صنف توضیح داد: یکی از مشکلات این صنف، حاشیه سود پایین است. به عنوان مثال، حاشیه سود برای کالا‌هایی نظیر لبنیات سه درصد و در بهترین حالت پنج درصد است. در صورتی که فعالان این صنف مالیات ۱۰ درصدی پرداخت می‌کنند و این به یکی از چالش‌های صنف تبدیل شده است.
طبق اطلاعات منتشرشده در روزنامه هفت صبح، تعداد این فروشگاه‌ها نسبت به سال 1401، 17 درصد رشد کرده است که این اتفاق هم یکی از چالش‌های صنف سوپرمارکت‌داران به شمار می‌رود.
بنابراین، وجود این فروشگاه‌ها و از طرفی افزایش مالیات، سبب ورشکستگی تعداد زیادی از سوپرمارکتهای کوچک شده است.
چه نهاد‌هایی حامی مالی این فروشگاه‌ها هستند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد در این مورد هم بانک‌ها حامی مالی این فروشگاه‌ها هستند. البته علاوه بر بانک‌ها، نهاد‌های دولتی نظیر شهرداری و برخی نهاد‌ها، وزارتخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی هم از این فروشگاه‌ها حمایت مالی می‌کنند.
حمایت چنین نهاد‌هایی باعث ایجاد رقابت میان کسب‌وکار‌های کوچک و فروشگاههای زنجیره‌ای بزرگ شده است. فروشگاههای بزرگ، حامی‌های مالی بزرگ هم دارند ولی کسب‌وکار‌های کوچک، حامی مالی ندارند و از طرفی با وجود حاشیه سود پایین و درآمد کم، مالیات زیادی می‌پردازند. این امر به‌تدریج سبب ضرر و زیان مالکان کسب‌وکار‌های کوچک و تعطیلی آنها می‌شود.
طبق این گزارش، رشد روز‌افزون این فروشگاه‌ها و از طرفی مشکلات حل‌نشده صنف سوپرمارکت‌داران، سبب تعطیلی این کسب‌وکار‌ها شده است. از آنجا که چنین فروشگاه‌هایی در تمام نقاط جهان وجود دارد، نحوه مدیریت و ایجاد رقابت سالم میان فروشگاههای زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ایران هم باید مانند سایر کشور‌های توسعه‌یافته، از روش‌های مدیریتی نوین استفاده شود تا کسب‌وکار‌های کوچک از بین نروند.