المانیتور: ظریف ورق بازی انتخابات را به نفع پزشکیان برمی گرداند
مسعود پزشکیان،نامزد اصلاح‌طلب انتخابات ریاست‌جمهوری با به کار گرفتن محمدجواد ظریف، وزیر خارجه دولت روحانی به عنوان مشاور سیاست خارجی ، شوکی در رقابت‌ها ایجاد کرد.
دلتنگ روزگار گذشته؟
به نوشته اندرو پاراسیلیتی برای وبگاه المانیتور، ظریف که در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی وزیر امور خارجه بود، معمار توافق هسته‌ای ایران (موسوم به برجام) به شمار می‌آید که در زمان امضای آن در سال ۲۰۱۵، مورد استقبال ایرانیان قرار گرفت. اقتصاد ایران در سه سال پس از برجام رشد کرد تا اینکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدتری را علیه ایران اعمال کرد.
اکنون احتمالا بسیاری از ایرانیان دلتنگ دوران روحانی هستند؛ زمانی که اقتصاد ایران در نتیجه برجام شروع به بهبود کرد و نقش‌آفرینی ظریف در عرصه سیاست جهانی تهران، درب کشور به سوی غرب را گشود.
ظریف که هفته گذشته در کنار پزشکیان در پنل تلویزیونی حضور یافت، با شوق و غرور از تأثیر مثبت توافق هسته‌ای بر اقتصاد ایران دفاع کرد. اعداد و ارقام به نفع ظریف هستند؛ چرا که اقتصاد کشور در آن زمان نسبت به حال حاضر، بهتر بود.
علی هاشم، یکی از نویسندگان المانیتور که اخیراً در ایران بوده، گفت: «ظریف همچنان بسیار محبوب است و نقش او در کمپین پزشکیان می‌تواند بازی را بر هم بزند».
این اتفاق در حال رخ‌دادن است. اکنون سایر نامزدهای ریاست‌جمهوری و مطبوعات محافظه‌کار ظریف و روحانی و همچنین پزشکیان را هدف حملات خود قرار داده‌اند.
پیامی به آمریکا
پزشکیان می‌گوید که دیپلماسی بهترین مسیر برای لغو تحریم‌ها و پیشرفت اقتصادی است. او با به‌کارگیری ظریف، سیگنالی را به ایالات متحده و غرب و همچنین به ایرانیان در مورد تغییر احتمالی مسیر سیاست خارجی کشور در صورت پیروزی ارسال کرده است. هاشم خاطرنشان کرد: «وقتی حرف ظریف به میان می‌آید، بحث گفتگو با ایالات متحده مطرح می‌شود».
ولی نصر، استاد دانشکده مطالعات بین‌المللی دانشگاه جانز هاپکینز در پادکست «در مورد خاورمیانه» گفت که نحوه برخورد با ایالات متحده و حتی شاید دونالد ترامپ بر انتخابات ایران سایه افکنده است. نصر افزود که ایرانیان و بسیاری دیگر در منطقه، از همین حالا برای پیروزی ترامپ برنامه‌ریزی می‌کنند. دولت دوم ترامپ می‌تواند به معنای فشار حداکثری یا مذاکره یا هر دو باشد.
صرف‌نظر از اینکه چه کسی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ۵ نوامبر پیروز شود، توانایی بالقوه ایران برای توسعه برنامه هسته‌ای همچنان اولویت اصلی واشنگتن خواهد بود. گزارش‌های این هفته نشان می‌دهد که ایران تولید اورانیوم با غنای بالا را در دو نیروگاه هسته‌ای خود افزایش داده که این امر زمان لازم برای گریز هسته‌ای را در صورت تصمیم به انجام آن، کاهش می‌دهد.
همانطور که نصر اشاره کرد، اگر ترامپ به جنگ روسیه و اوکراین پایان دهد، همانطور که گفته این کار را انجام خواهد داد، این یک تغییردهنده بازی در سیاست جهانی با پیامدهایی برای ایران خواهد بود که از زمان جنگ حمله روسیه، روابط نظامی و اقتصادی خود با مسکو را تعمیق بخشیده است.
اجماع اصلاح‌طلب‌ها بر پزشکیان
حاکمیت و شورای نگهبان که صلاحیت نامزدها را تأیید می‌کند، احتمالاً تأثیر حضور ظریف در تیم پزشکیان را پیش‌بینی نکرده بودند. احتمالاً هدف پزشکیان نیز تنها افزایش علاقه مردم به انتخابات و مشارکت بوده، نه بسیج اصلاح‌طلبان و شاید تقسیم آرای محافظه‌کاران.
خبرنگار المانیتور از تهران نوشت: «رد صلاحیت‌های مکرر سیاستمداران میانه‌روی وزن‌دار توسط شورای نگهبان، تلاشی از سوی حاکمیت برای هدایت پیروزی نامزدهای موردعلاقه خود تفسیر شده است. منتقدان همچنین استدلال کرده‌اند که اجازه‌دادن به تنها یک نامزد اصلاح‌طلب (با کاریزمای محدود) برای ورود به انتخابات صرفاً برای افزایش مشارکت رأی‌دهندگان پس از پایین‌ترین میزان مشارکت در دو دوره گذشته است».
انتخابات فعلی پس از درگذشت ابراهیم رئیسی و سایر مقامات در سانحه سقوط بالگرد در ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار می‌شود. پیروزی رئیسی در سه سال پیش و با بی‌تفاوتی و انزجار خاموش بخشی از جامعه ایران، به ویژه افراد زیر ۳۰ سال که ۶۰ درصد از ۹۰ میلیون جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، روبرو شد. تنها ۴۹ درصد از مردم در انتخابات سال ۲۰۲۱ رأی دادند که کمترین میزان مشارکت در تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور محسوب می‌شود. بعد از رئیسی، نفر دوم انتخابات آرای سفید و باطله بود که نشان‌دهنده نارضایتی و بدبینی گسترده در میان ایرانیان است.
صعود رئیسی به ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۲۱، سیطره اصول‌گرایان را نشان داد. محافظه‌کاران روحانی، ظریف و اصلاح‌طلبان را به دلیل شکست فاجعه‌آمیز (از نظر آن‌ها) و تحقیرآمیز در سیاست خارجی به خاطر خروج ترامپ از برجام، به باد انتقاد گرفتند. اصلاح‌طلبان در سه دوره انتخابات مجلس به خاطر رد صلاحیت‌های شورای نگهبان متحمل شکست شدند. ظریف هم صحنه را ترک کرد و اکنون در مقام استادی دانشگاه تهران، دور از انظار عمومی به سر می‌برد.
رئیسی اولویت را بر تقویت روابط با روسیه، چین و کشورهای خلیج فارس، از جمله احیای روابط با عربستان سعودی، قرار داد، در حالی که تنش‌ها با ایالات متحده و اسرائیل در عراق، لبنان و غزه تشدید شد.
در داخل کشور، دولت رئیسی تحت فشار تحریم‌ها، اقتصاد ضعیف، افزایش فساد، خدمات دولتی ضعیف و سرکوب صداهای مخالف قرار گرفت. مرگ مهسا امینی ۲۲ساله در شهریور ۱۴۰۱ نیز جرقه اعتراضات گسترده ضددولتی را زد. دولت رئیسی هیچ امتیازی در مورد اصلاحات قائل نشد.
اگر نامزدها از شما بپرسند که آیا در دوران روحانی یا «شهید رئیسی» اوضاع بهتر بود، ممکن است از پاسخ خوشحال نشوند. وضع موجود چندان خریدار ندارد و به نظر می‌رسد همه آن‌ها این را می‌دانند.
تاریخچه شگفتی
انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پر از غافلگیری است. در سال ۱۹۹۷، محمد خاتمی، کاندیدای اصلاح‌طلب با کسب ۶۹ درصد آرا در مقابل علی‌اکبر ناطق نوری، رئیس وقت مجلس (با ۲۵ درصد آرا)، پیروزی قاطع و غیرمنتظره‌ای به دست آورد.
در سال ۲۰۰۵، محمود احمدی‌نژاد، چهره پوپولیست نیز با کسب ۶۳ درصد آرا، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس‌جمهور پیشین و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را که از چهرگان قدرتمند به شمار می‌رفت، با ۳۷ درصد آرا پشت سر گذاشت.
