پول دیجیتال یا همان چیزی که ما به عنوان رمز ارز می‌شناسیم، در سال‌های اخیر نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشور‌های جهان مورد استقبال گسترده قرار گرفت؛ تا حدی که در کشور‌های توسعه‌یافته، سازوکار‌های جدی برای انجام مبادلات خرد و کلان با پول‌های دیجیتال تنظیم شده و تمامی مردم در جهان، رمزارز‌ها را در حال حاضر به عنوان یک دارایی مهم و رو به رشد می‌دانند.
با اعلام بانک مرکزی، توسعه فاز آزمایشی خدمت جدید و عملیاتی شده «ریال دیجیتال» در جزیره کیش، از تیرماه ۱۴۰۳ جهت خدمت به مشتریان شبکه بانکی آغاز و مشتریان می‌توانند بدون استفاده از پول‌های کاغذی یا کارت‌های بانکی به سادگی از طریق کیف پول ریال دیجیتال و تنها با اسکن بارکد تولید شده توسط نرم‌افزارهای ارائه شده، با شیوه‌های نوین خریدهای خود را انجام داده و یا نسبت به انتقال وجه به کیف پول سایر مشتریان اقدام کنند.
با ورود گسترده مردم در جوامع مختلف به سمت بازار خرید و فروش رمز ارزها، ظرفیت این بخش برای دولت‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفت. چه در بحث استخراج رمز ارزها و چه در رابطه با بازار تجاری آن‌ها، مردم روز به روز فعال‌تر شدند و این رویکرد، به ارزش پول دیجیتال افزود.
هرچند که بازار رمز ارزها از نوسانات بالایی سطح جهانی برخوردار است با این وجود، برخی از کارشناسان اقتصادی بهره‌گیری از پتانسیل این بخش برای تعاملات اقتصادی را ارزشمند توصیف می‌کنند. این جایگاه، باعث شد تا رمزارز‌ها در سیاست‌های کلان اقتصادی کشور‌ها راه باز کرده و در نهایت وارد تجارت جهانی شوند.
مهم‌ترین اتفاق برای جهان رمزارز‌ها را می‌توان توجه جدی کشور‌های نوتحریم مانند روسیه به قابلیت این دارایی‌ها برای دور زدن تحریم‌ها دانست. این قابلیت باعث شده تا کارشناسان در ایران نیز همواره اذعان به کارآمدی رمزارز‌ها برای انجام تجارت بدون محدودیت داشته باشند. با این حال هنوز روندی برای ایجاد سازکار در بهره‌گیری از ارز دیجیتال چه در معاملات خرد داخلی و چه تبادلات کلان خارجی از سوی دولت راه‌اندازی نشده است.
توانایی محدود دورزدن تحریم‌ها
عباس آشتیانی، فعال صنعت استخراج رمز ارز به ظرفیت رمزارز‌ها برای کمک به ایران درباره کاهش فشار‌های تحریمی اشاره کرد و گفت: پول دیجیتال در چند سال اخیر توانست خود را به عنوان یک محصول جهان‌روا با قابلیت انتقال بالا و بدون امکان تحریم شدن معرفی کند. این ویژگی برای کشوری مثل ایران که ضربه‌های جدی از تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی متحمل شده، مسئله‌ای حائز اهمیت و ارزشمند به شمار می‌رود.
آشتیانی گفت: استفاده صحیح از ارز دیجیتال می‌تواند به عنوان اهرم توسعه و تقویت تجارت برشمرده شود با این حال، هنوز در ایران هیچ قانون و یا بستری مناسب با فعالیت رمزارز‌ها چه در حوزه استخراج و چه تجارت با آن‌ها نداریم و این یک عقب‌ماندگی جدی است.
این فعال صنعت رمز ارز ادامه داد: همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، پول دیجیتال ظرفیت دور زدن تحریم‌ها را دارد، اما نمی‌توان نسبت به آن، امید چندان گسترده‌ای داشت. نباید فراموش کنیم که رمزارز‌ها در تمامی کشور‌های جهان نوپا هستند و در بسیاری از بازارها، وضعیت آزمون و خطا را دارند. بازار اقتصاد دیجیتال هنوز به طور کامل به بلوغ مدنظر نرسیده و ایران حتی از سایر کشور‌ها در این‌باره عقب‌تر است. از این رو نمی‌توان تجارت با رمز ارز را به عنوان یک راهکار قطعی دورزدن تحریم‌ها برای ایران عنوان کرد.
ارز کاغذی هنوز پادشاه تجارت خارجی است
آشتیانی در ادامه صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: برخی از کشور‌ها به‌ویژه کشور‌های نوتحریم مانند روسیه توانسته‌اند بخشی از فشار‌های تحریمی حاکم در اقتصاد خود را بشکنند، اما در حالت کلی، تمام جهان هنوز فاصله زیادی برای استفاده از پول دیجیتال در سطح تجارت کلان دارد. هنوز فاصله زیادی داریم تا رمز ارزها را جایگزین ارز‌های کاغذی کنیم، اما این به آن معنا نیست که نباید سمت آن حرکت کنیم.
وی تصریح کرد: یکی از مشکلات جدی در ایران غیر از بحث بلوغ و وجود پشتوانه قانونی، کمبود تولید رمز ارز است؛ میزان تولید و استخراج رمز ارز در کشور به اندازه‌ای نیست که بتوان از آن حتی در تجارت خرد عام استفاده کرد. برای شکل‌گیری تجارت خارجی بر مبنای رمز ارزها، نیاز به وجود میزان زیادی رمزارز است که در این بخش محدودیت شدید داریم.
ایران عقب نماند؟
برخی کارشناسان بر این باورند با وجود تمام نگاه‌های مثبت و کلان به اقتصاد دیجیتال، رمز ارزها توانایی دور زدن تحریم‌های سنگین یک کشور را ندارند. حجم معاملات این بخش نسبت به میزان تجارت جاری در عرصه جهانی، بسیار کم است و هنوز تا جایی که بگوییم رمزارز‌ها می‌توانند ناجی کشور‌های تحریمی باشند، فاصله داریم. با این حال ظرفیت بالای پول دیجیتال، کتمان‌شدنی نیست و دیر یا زود، جهان راه به بلوغ رساندن رمزارز‌ها را یاد خواهد گرفت. ایران نیز نباید از این قافله جا بماند.