کاهش شکاف بین قیمت دلار آزاد و دولتی

در سال‌های اخیر از بین بردن تعدد نرخ ارز از جمله اهداف بانک مرکزی اعلام شده است. با افتتاح مرکز مبادله ارز و طلای کشور در ماه‌های پایانی سال 1401 نرخ ارز رسمی تحت قالب این سامانه معاملاتی اعلام شد. نرخ اسکناس دلار این مرکز که برای برخی از سرفصل‌های تامین ارز رسمی استفاده می‌شود، در طی بازار سال 1402 از حوالی نرخ 40 هزار و 200 تومان به رقم 43 هزار و 472 تومان در 28 اسفند سال گذشته رسید و حدود 8.13 درصد رشد کرد. این درحالی است که محاسبات نشان می‌دهد این شاخص در 2 ماه و 23 روز گذشته از سال جدید 5.19 درصد رشد را تجربه کرده است.

در نتیجه به نظر می‌رسد بازار‌ساز در سال جدید تمایل جدی‌تری به کاهش شکاف میان ارقام رسمی و غیررسمی بازار دارد. گفتنی است که در بازه زمانی ذکر شده (تا 23 خرداد 1403) اسکناس دلار آزاد نه تنها رشد چشمگیری نداشته بلکه حدود 2.24 درصد افت قیمت را تجربه کرده است. دلار آزاد در روز‌های ابتدایی سال شروعی توفانی را از خود به نمایش گذاشت و به پشتوانه تشدید انتظارات تورمی تا کانال‌های 67 و 68 هزار تومانی صعود کرد، اما پس از فرونشست ریسک‌های سیاسی، این شاخص اقتصادی نیز در ابتدا یک روند کاهشی را تجربه کرد و پس از آن در کریدوری به طول حدودی 3 هزار تومان به آرامش رسید. تحلیلگران معتقدند که با توجه به شرایط سیاسی- اقتصادی حاکم بر کشور (عدم وجود ریسک منفی جریان‌ساز و افزایش درآمد‌های ارزی ناشی از فروش نفت) احتمال تداوم حضور نرخ دلار آزاد در کریدور 57 تا 60 هزار تومان وجود دارد. اما با توجه به نوسانات ماه‌های اخیر دلار مرکز مبادله ممکن است با وجود ثبات نرخ‌ها در بازار آزاد، روند صعودی این شاخص ادامه پیدا کند.

تحلیلگران اقتصادی بارها و بارها بر لزوم کاهش شکاف میان ارقام رسمی و غیررسمی بازار تاکید کرده‌اند. کاهش رانت ارزی را می‌توان مهم‌ترین دستاورد این امر معرفی کرد. در این صورت با از بین رفتن توجیه اقتصادی فعالیت‌های سفته‌بازانه از طرفی میزان تقاضا برای ارز رسمی کاهش می‌یابد و از طرف دیگر ارز‌های تخصیص داده شده در مسیر منتهی به پیشرفت اقتصاد کشور قرار می‌گیرد. روز گذشته پس از کاهش نرخ 150 تومانی دلار آزاد، این شاخص در رقم 58 هزار و 850 تومان معامله شد که با احتساب رقم 45 هزار و 624 تومان برای اسکناس دلار مرکز مبادله، اختلاف میان این 2 نرخ به 28.98 درصد رسید. شایان ذکر است که اختلاف میان شاخص‌های مورد ذکر در 26 فروردین ماه سال جاری (قله قیمتی اسکناس دلار آزاد) حدود 53.78 درصد محاسبه شد.