اگرچه طرحی که اوجی درباره آن صحبت کرده، به صرفه به نظر می‌رسد، اما وجود برخی ابهامات درباره آن با ابراز نگرانی‌هایی از سوی برخی کارشناسان همراه شده است. مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت در حوزه پتروشیمی درباره جزییات تولید بنزین از متانول گفته که مسیر به سمتی پیش رفته که هدلینگ‌ها می‌توانند در این زمینه سرمایه گذاری کنند.

مدافعان طرح بنزین متانول می‌گویند تبدیل مستقیم متانول به بنزین در واحد‌های MTG (Methanol to Gasoline) طرحی است که هم از ارزان‎‌فروشی محصول نیمه‌خام متانول توسط پتروشیمی‌های ایران جلوگیری می‌کند و هم در رفع ناترازی بنزین می‌تواند عرضه را افزایش دهد. طبق گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، متانول تولیدی از خوراک گاز در ۱۲ سال گذشته به جای ارزش‌افزوده، ارزش کاسته ایجاد کرده و کشور ۱.۷ میلیارد دلار درآمد کمتری نسبت به صادرات گاز بدست آورده و حال قرار است از این ماده کم‌ارزش، بنزین تولید شود.

همچنین کارشناسان مدافع این طرح می‌گویند بنزین تولیدی از متانول کاملا با «بنزین پتروشیمی‌ها» متفاوت است، زیرا بنزین پتروشیمی در واحد‌های آروماتیکی تولید می‌شد، درحالی‌که تولید بنزین از متانول در واحدی با فرایند و کاتالیست متفاوت انجام می‌شود. منظور از بنزین پتروشیمی، که برخی نام بنزین احمدی نژادی نیز به آن داده اند، طرح ضربتی افزایش تولید بنزین بود که با افزایش تحریم‌های بین‌المللی در ۶ مجتمع پتروشیمی شازند اراک، جم، برزویه (نوری)، امیر کبیر، واحد آروماتیک بندر امام و بوعلی سینا با ظرفیت تولید روزانه ۱۵ تا ۱۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر گازوئیل آغاز شد.

با این وجود، همزمان با این که مسئله آلودگی‌های ناشی از این نوع بنزین، روز به روز بر شدت نگرانی‌ها می‌افزود، مقامات دولت و رئیس جمهور وقت، نظر دیگری داشتند. وزیر نفت وقت (سید مسعود میرکاظمی) دربارهٔ کیفیت بنزین پتروشیمیایی مدعی بود که کیفیت این بنزین پایین‌تر از کیفیت بنزین وارداتی نیست و احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور نیز در کنفرانسی مطبوعاتی گفت: «اگر خودرویی هم در خیابان‌ها حرکت نکند، بازدم هشت میلیون انسان که طی آن منواکسیدکربن و سایر گاز‌ها منتشر می‌شود، آلودگی ایجاد می‌کند و جریان هوا برقرار نمی‌شود، ضمن این که در برخی ایام سال پدیده وارونگی هوا نیز شکل می‌گیرد.» با این وجود در نهایت این طرح کنار گذاشته شد.

با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که چرا برای تامین بنزین کشور به بنزین متانول نیاز داریم و این نوع بنزین چه تفاوت یا شباهت‌هایی با بنزین پتروشیمی دارد؟ فرارو در راستای پاسخ دادن به این پرسش‌ها با فرزین سوادکوهی، کارشناس انرژی، گفتگو کرده است:

ناترازی‌های گسترده در حوزه بنزین کشور

فرزین سوادکوهی  گفت: «آن بنزینی که زمان آقای احمدی نژاد تولید شد و بنزین پتروشیمی نامیده می‌شد، درصد آلایندگی بالایی داشت، اما آن بنزین با بنزینی که قرار است با متانول تولید شود کاملا متفاوت است. ناترازی بنزین در کشور ما به به دلیل مصرف بی محابای بنزین در خودرو‌های بسیار فرسوده و قدیمی و از رده خارج نشدن خودرو‌هایی است که عملا باید اوراق شوند. از طرفی ساختار صنعت پالایش ما یک ساختار قدیمی است و هر چه به میزان تولید ما اضافه شود، چون با تکنولوژی‌های روز ارتباطی نداریم و خودرو‌هایی با پلتفرم‌های قدیمی و سیستم‌های احتراقی قدیمی داریم، بنابراین هر خودرو در ایران معمولا ۱۰ تا ۱۲ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر، مصرف بنزین دارد. این در حالیست که بر اساس میانگین‌های جهانی، هر خودرو، معمولا ۵ تا ۶ لیتر مصرف در هر ۱۰۰ کیلومتر است.»

وی افزود: «بنابراین، ما خواسته یا ناخواسته مصرف بسیار بالایی داریم و، چون خودرو از رده خارج نمی‌شود، به همان نسبت فشردگی بیشتری ایجاد شده و مصرف ما بالا می‌رود. همچنین، چون صنایع پالایشی ما توان افزایش تولید بیشتر از این را ندارند، مجبور به واردات می‌شویم یا مجبوریم به تولید بنزین غیر از صنایع پالایشی روی بیاوریم که می‌شود همان روی آوردن به پتروشیمی‌ها. تجربه بسیار تلخی که در دوران اقای احمدی نژاد داشتیم، موجب شد که آلایندگی بسیار شدیدی را در سطح‌های بزرگ شاهد باشیم که حتی روی نرخ مرگ و میر نیز اثر افزایشی گذاشت. اما در دوره فعلی، وزارت نفت، با هدف از بین بردن ناترازی بین مصرف و تولید، ایده‌ای را ارائه داده که عملا در جهان زیاد تجربه نشده است. به دلیل بدبینی‌هایی که در حوزه بنزین غیرپالایشگاهی وجود دارد، برخی از افراد، چندان نسبت به تولید بنزین از متانول خوش بین نیستند. اما ارائه دهندگان این ایده معتقدند که بنزین متانول با بنزین آروماتیک، تفاوت‌هایی گسترده دارد. درواقع گفته می‌شود که این بنزین پاک‌تر است و به لحاظ آلایندگی نیز وضعیت بهتری دارد.»

سکوت خبری درباره بنزین متانول

این کارشناس حوزه انرژی در ادامه گفت: «رسانه‌ها و کارشناسان می‌گویند نمونه‌ای از تولید این نوع بنزین را مشخص کنید و پاسخ این است که در کشور چین، این نوع بنزین به شکل آزمایشی استفاده شده است، اما این نوع بنزین چندان همه گیر نشده است. ما باید این نکته را در ذهن داشته باشیم که این که متانول ارزان‌تر است، دلیل مناسبی برای این نیست که روی به این حرکت بیاوریم.

به هر حال بدبینی موجود به علت همین بی اطلاعی از این موضوع است که بنزینی که قرار است با روش جدید تولید شود، آیا واقعا مراحل استانداردی را طی می‌کند یا خیر. من از مسئولان مختلفی در این باره پرسیده ام، اما پاسخ روشنی نگرفته ام، فقط آقای شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت در حوزه پتروشیمی، در پاسخ به پرسش من که گفتم آیا تضمین می‌دهید که این بنزین، بنزین استاندارد است گفتند که بله شما شک نداشته باشید که این بنزین، استاندارد‌های لازم را پوشش می‌دهد.»

وی افزود: «صنایع ایالات متحده، سرشار از متانول است و اگر این سوخت قابلیت این را داشت که در جا‌های دیگری استفاده شود، چرا آمریکایی‌ها این کار را نکرده اند. مسئله این است که فرمول به کارگیری متانول در حوزه بنزین را در ابعاد گسترده و توسط کشور‌های مختلف جهان ندیده ایم؛ بنابراین تجربه ما کم است.

با این وجود ما با بدبینی به این موضوع نگاه نمی‌کنیم. اما انتظار داریم، درباره بنزین متانول به شکل شفاف از طریق رسانه‌ها از طریق وزارت نفت اطلاعاتی ارائه شود و تضمین‌هایی نیز داده شود که این بنزین بی خطر است و کارشناسان نیز نتایج بررسی‌های وزارت نفت را ببینند و در نهایت نیز اگر مشخص شد که متانول هیچ عوارضی ندارد، و استاندارد‌ها را پوشش می‌دهد که چقدر هم خوب و این موضوع می‌تواند ناترازی تولید و مصرف را کاهش دهد. با این وجود می‌بینیم که قرارداد‌هایی با برخی پتروشیمی‌ها طی ۲ هفته اخیر در سکوت خبری بسته شده و این کار هم در سکوت خبری انجام گرفته، در نتیجه شک و شبهه‌هایی در این زمینه به وجود می‌آید.»

نیاز به بازسازی و اصلاحات ساختار انرژی کشور

سوادکوهی گفت: «ما به دلیل نداشتن استراتژی در حوطه انرژی همیشه درگیر مشکلاتی هستیم. ما این مشکلات را که شامل ناترازی می‌شود در حوزه‌های دیگری از جمله برق هم داریم. بحث بر سر این است که باید طراحی و بازسازی اساسی داشته باشیم و تکنولوژی‌های روز را وارد تکنولوژی‌های خودروسازی کنیم و اجازه دهیم که خودرو‌های جدید وارد کشورمان شوند. تکرار طرح‌های قدیمی توسط صنایع خودروسازی ما نیز آفت دیگری است که باید از بین برود و ما نباید طرح‌های قدیمی را مدام تکرار کنیم.

همچنین از رده خارج شدن خودرو‌های فرسوده و جایگزینی این خودرو‌ها با خودرو‌های هیبریدی یا خودرو‌های الکتریکی نیز از دیگر نکات مهم است. با توجه به مشکلات حوزه خودرو در کشور ما طبیعی است که پالایشگاه‌ها نیز دچار مشکل می‌شوند. مگر پالایشگاه‌های ما چقدر امکان تولید دارند یا مجموع تولیدات پالایشگاه‌های ما چقدر می‌تواند باشد که جوابگوی نیاز خودرو‌های ما باشد؟ نیازی که فزاینده است. ما راهی نداریم به جز این که یا واردات داشته باشیم که حتی آن هم باید شفاف و با سوخت‌های تایید شده باشد و آمار واردات و استاندارد ان مشخص باشد یا این که به پتروشیمی‌ها روی بیاوریم. به هر حال این دایره‌ای بسته است. در نهایت تاکید دارم که این بنزین جدید است و با بنزین دوران آقای احمدی نژاد فرق دارد.»