بانک مرکزی که به طور هفتگی و با انتشار گزارشی تحت عنوان عملیات اجرایی سیاست پولی، وضعیت عملکرد بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی در بازار باز و بازار بین‌بانکی را ارائه می‌کند، در تازه‌ترین گزارش خود، آمار مربوط به هفته منتهی به 10 اردیبهشت 1403 را منتشر کرده است.
بر اساس گزارش بانک مرکزی، در چهارمین حراج بازار باز سال جاری، 22 بانک و موسسه اعتباری مشارکت کرده‌اند و بخشی از وجوه نقد مورد نیاز خود را با استقراض از بانک مرکزی تامین کرده‌اند. این استقراض نیز با حداقل نرخ 23 درصد و مدت سررسید هفت‌روزه انجام شده است.
بررسی گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی این هفته حاکی از آن است که مبلغ کل سفارش‌های ارسالی بانک ها به بانک مرکزی در بازار باز، تقریباً معادل هفته گذشته بوده است. با وجود این، بانک مرکزی رقم تزریق پول خود در این بازار را افزایش داده و کل پول درخواستی بانک‌ها را تامین کرده است.
افت اندک وام‌دهی بانک مرکزی به بانک‌ها
در هشت هفته گذشته، میزان سفارش‌های ارسالی بانک ها در بازار باز صعودی پرقدرت پیدا کرد و در این مدت، از 160 هزار میلیارد تومان به 205 هزار و 780 میلیارد تومان رسید. در دومین هفته از اردیبهشت‌ماه 1403 اما این روند صعودی متوقف شد و این رقم کاهشی اندک پیدا کرد.
به این ترتیب، میزان سفارش‌های ارسالی بانک‌ها در بازار باز با کاهشی 610 میلیارد تومانی در مقایسه با هفته قبل، در این هفته به 205 هزار و 170 میلیارد تومان رسید.
تزریق پول در بازار باز شدت گرفت
با وجود اینکه رقم درخواستی بانک ها در بازار باز این هفته کاهشی اندک پیدا کرد، بانک مرکزی میزان تزریق پول خود در این بازار را افزایش داد. رقم وام‌دهی بانک مرکزی به بانک ها از طریق بازار باز که در دو هفته اخیر در حدود 203 هزار میلیارد تومان تثبیت شده بود، این هفته رشدی دو هزار و 200 میلیارد تومانی را شاهد بود. در نتیجه، بانک مرکزی با تزریق 250 هزار و 170 میلیارد تومان پول در بازار باز، کل مبلغ مورد نیاز بانک ها در این بازار را تامین کرد.
این در حالی است که بر اساس گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی این هفته، ارزش وام‌های سررسیدشده بانک مرکزی به بانک ها در این هفته، مجموعاً 203 هزار و 810 میلیارد تومان بوده که این رقم به منابع بانک مرکزی بازگشته است.
بازار باز چگونه کار می‌کند؟
بازار باز یکی از سازوکارهای مهم اقتصادی است که بانک ها می‌توانند از آن برای جبران کسری‌های خود با استقراض از بانک مرکزی استفاده کنند. از سوی دیگر، بانک مرکزی نیز می‌تواند با تعیین میزان تزریق پول در این بازار، سیاست‌های مد نظر خود را جرا کند.
در بازار باز، بانک ها سفارش‌های خود را به بانک مرکزی ارسال می‌کنند و بانک مرکزی نیز در پاسخ به این سفارش‌ها، بسته به سیاست‌های خود، همه یا بخشی از منابع مالی مورد نیاز بانک ها را فراهم می‌کند و به آنها وام می‌دهد.
البته وام‌دهی این بانک‌ها به شکل خرید و فروش اوراق است. به‌طوری‌که بانک، اوراقی را که در اختیار دارد با نرخی مشخص به بانک مرکزی می‌فروشد و موظف است در زمان سررسید، آن اوراق را با نرخ سودی مشخص که همان نرخ ریپو است، بازخرید کند.