سایه سنگین تعطیلی مجدد روی سر مراکز خرید

اکوبورس: حدود 10 ماه از ورود ویروس منحوس کرونا به کشور می‌گذرد. ویروسی که بلافاصله پس از ورودش به کشور تمامی صنایع و کسب‌وکارهای کشور را تحت تاثیر منفی خود قرار داد و گویا همچنان هم قصد رفتن ندارد. در این میان بار دیگر موضوع تعطیلی مراکز خرید در یک ساعت مشخص مطرح شده، موضوعی که علی رغم تجربه چندماه قبلش کارایی چندانی نداشته و موجبات نارضایتی مدیران و کسبه این مراکز را به همراه داشته است.
به گزارش اکوبورس به نقل از تجارت طلایی، از همان روزهای نخست ورود ویروس منحوس کرونا به کشور بود که محدودیت‌های جدی برای فعالیت اصناف اعمال شد و طی روزهای فروردین‌ماه به اوج خود رسید. پیشتر از آن با تداخل این روزهای پر از استرس با ایام تعطیلات نوروزی میزان مراجعات مردم به خارج از منزل برای تامین مایحتاج زندگی کاهش چشمگیری پیدا کرده بود و به‌رغم روال هرساله ضرر و زیان شدیدی را به کسب‌وکارهای گوناگون وارد کرد و همچنین امکان بهره‌مندی مناسب آنها را از فرصت طلایی شب‌های آخر سال از بین برد. اما اتفاق خوشایند آن روزگار هم همراهی صاحبان و مدیران مراکز خرید با کسبه واحدهای تجاری برای بخشیدن اجاره‌ بهای چندماهه از کسبه با برگزاری پویشی تحت عنوان «پویش ملی حمایت مراکز خرید از کسبه و فعالین اقتصادی» به همت ماهنامه تجارت طلایی بود که اخبار حاصل از آن در رسانه‌های بین‌المللی هم منعکس شد. در پی تمام اینها بود که رشد آمار مبتلایان به بیماری کووید19 و همین‌طور مرگ‌ومیر ناشی از آن سیر نزولی پیدا کرد تا جایی که برخی از فعالان صنف پوشاک، مراکز خرید و حتی فروشگاه‌های زنجیره‌ای بازه بحران این ویروس منحوس را تا پایان شهریور ماه یعنی حداکثر 6 ماه پیش‌بینی کردند. اما موضوعی که تجارت طلایی را بر آن داشت تا مجددا گزارشی را پیرامون این موضوع تهیه کند، متاسفانه سیر سعودی و پرسرعت آمار مبتلایان ویروس کرونا بود که این بار چهاررقمی شد! در چنین شرایطی بود که اعضای ستاد ملی مبارزه با کرونا و وزارت بهداشت در کنار پروتکل‌هایی که از اردیبهشت ماه ابلاغ کرده بودند، بازهم مراکز خرید را در ردیف مشاغل غیرضروری قرار داده و مجددا تصمیم به اعمال محدودیت‌های شدیدتر گرفتند. به این صورت که ساعت کاری مراکز خرید تا 18 کاهش یافت. راه‌حلی که بنابر گفته مدیران مراکز خرید (که گزارش آن در مرداد ماه منتشر شد) تاثیر چندانی نداشته و این مراکز در این چند ساعت عملا کارایی مثبتی نخواهند داشت. در ادامه این گزارش جویای دیدگاه چند نفر از فعالان صنف مجتمع‌های تجاری و همچنین مدیران مراکز خرید فعال در سطح شهر تهران و چند کلانشهر دیگر شدیم که همگی آنها بر لزوم تشکیل یک اتحادیه مستقل برای صنف مراکز خرید کشور تاکید و اتفاق نظر داشتند.   بنابر گفته احسان محسنی‌نژاد، عضو هیأت مدیره مرکز خرید هروی سنتر، مراکز خرید طی چند ماه گذشته عملا فعالیت چشمگیری نداشتند زیرا انکرهای اصلی این مجموعه‌ها از قبیل فودکورت، پردیس‌های سینمایی و شهربازی به حالت نیمه‌تعطیل درآمده بودند و تصمیماتی که در شرایط بحران کرونا در حال اتخاذ است به سمتی حرکت می‌کند که مراکز خرید را که روزی یکی از منابع درآمدزایی و اشتغالزایی به حساب می‌آمدند به سمت زوال هدایت می‌کند. عضو هیأت مدیره مرکز خرید هروی سنتر اعلام کرد: «در این شرایط گاهی شاهد عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در واحدهای تجاری برخی مراکز خرید هستیم که البته نشات گرفته از شرایط نامناسب اقتصادی هم برای کسبه و هم برای مشتریان است. البته احتمال آن می‌رود که برای روزهای بلک‌فرایدی نیز شاهد هجوم مردم برای خرید کالاهایی با قیمت پایین باشیم.»     هزینه‌های بالای یک مرکز تجاری موضوع دیگری بود که احسان محسنی‌نژاد پیرامون آن توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: «مراکز خرید یک سری هزینه دارند و یک منبعی برای درآمد که شارژ پرداخت‌شده از سوی واحدهای تجاری است. در این شرایط اما طبیعی است که تمامی مراکز خرید در بحث درآمد دچار مشکل شوند.» از دیدگاه او تعدیل نیرو نخستین گام قابل اجرا در یک مرکزخرید خواهد بود که در صورت ادامه‌دار شدن این بحران به ذهن می‌رسد. از طرفی می‌توان با همکاری مالکان واحدهای تجاری بار دیگر شاهد اتفاق خوشایندی که در ماه‌های اسفند و فروردین برای بخشش اجاره‌بها و در کل کاهش هزینه‌ها رخ داد باشیم.       امیر ریاضی، مدیرعامل گروه بهره‌برداری راتا مدیریت ایرانیان و بهره‌بردار مرکزخرید آرمان مشهد گفت: «آرمان به‌عنوان یک مجتمع تجاری، تفریحی و اقامتی که در جوار حرم مطهر امام‌رضا(ع) قرار گرفته است، رونق خود را مدیون حضور زائران داخلی و خارجی حرم مطهر بود که طبیعتا با ورود ویروس کرونا به کشور و محدودیت‌هایی که برای حرم مطهر امام رضا اعمال شد، این رونق با کاهش روبه‌رو شد.»     او با بیان اینکه پروتکل‌های بهداشتی به‌طور کامل در این مجموعه اجرا شده است اظهار داشت: «باتوجه به حضور فرهنگ‌های گوناگون زائران و کاهش ساعت کاری مراکز خرید پاخور این مجموعه از متوسط 12هزارنفر به حدود هزار نفر در روز کاهش یافت. از این رو و با توجه به موقعیت قرارگیری مجتمع آرمان مشهد، بروز شرایط کرونایی و کاهش میزان پاخور، ممکن است تعطیلی کامل توجیه اقتصادی بهتری داشته باشد که البته هزینه‌های بالای اداره یک مرکز خرید، تعدد کسبه و پرسنل نسبت به مراجعه‌کنندگان گواه بر این موضوع است. ضمن اینکه ما هزینه‌های جاری مجتمع آرمان را کاهش داده و در بحث منابع انسانی هم تغییرات چارت سازمانی را در دستور کار قرار دادیم.» براساس توضیحات بهره‌بردار مجتمع آرمان مشهد، پیش از این رایزنی‌هایی با کارفرمای محترم این مجموعه انجام شد و براساس آن بخشودگی چندماهه اجاره‌بها برای واحدهای تجاری اعمال شد. به‌علاوه گروه راتا مدیریت ایرانیان پیشنهاد‌هایی را هم مبنی‌بر در نظرگرفتن تخفیفات پلکانی و حتی بخشودگی اجاره‌بها تا پایان سال عنوان کرد که در حال حاضر این بخشودگی تا 50 درصد تا پایان سال جاری کاهش پیدا کرده است.           از دیدگاه عباس حماد، مدیرعامل مرکزخرید سانا باید تعاملی از جنس درک دوطرفه بین کسب‌و‌کارها و مراکز خرید وجود داشته باشد تا بتوان از این پاندمی عبور کرد، در شرایط قبلی هم که برای همه غافلگیرکننده بود، به شیوه مناسبی توانستیم در کنار کسب‌و‌کارهای مستقر در مرکزخرید سانا قرار گیریم و شرایطی را که برای هر دو طرف دشوار و سخت بود، به گونه‌ای مدیریت کرده و فشارهای مالی را تا حد قابل توجهی بپذیریم تا با همیاری بیش ازپیش از این دوره به شکل مطلوبی عبور کنیم.     به اعتقاد او این شرایط برای هریک از مراکز خرید دشوار است اما میزان و مقیاس آنها متفاوت است، به عبارت دیگر باید زیرساخت‌های تعریف‌شده و نحوه مدیریت بحران‌های قبل از همه‌گیری را به گونه‌ای دیگر برای شرایط کنونی تعریف کنیم تا بتوان با افزایش آستانه تحمل و تاب‌آوری بیش از پیش در مواجهه با معضلات کنونی به شکل سهل‌تری دست‌و‌پنجه نرم کرد. در تمامی بخش‌ها با صرفه‌جویی هوشمندانه، مدیریت مالی مناسب، تمرکز بر مدیریت منابع انسانی و آموزش مباحث روانشناختی و ایجاد بستری آرام‌تر، می‌توان نسبت به کاهش هیجانات و استرس‌های پیش رو و تغییر در برخی از بخش‌های غیراستراتژیک در جهت افزیش تاب‌آوری اقدام کرد. مدیرعامل مرکزخرید سانا همچنین گفت: «به‌دلیل عدم‌مشخص بودن زمان کنترل شیوع پاندمی و در راستای ادامه فعالیت مراکز خرید و تامین هزینه‌های بهره‌برداری در جهت ارائه خدمات به کسب‌و‌کارهای مستقر طبیعتاً نیازمند تعاملات دوسویه هستیم تا بتوان به نحوی صحیح این مهم را مدیریت کرد و ما نیز همچون گذشته در کنار کسب‌و‌کار‌ها خواهیم بود.»           حمیدرضا مقدم، مدیرعامل بازار بزرگ فردوسی نیز کاهش ساعت کاری مراکز خرید تا ساعت 18 را اقدامی ناکارآمد عنوان کرد و گفت: «ساعت درنظرگرفته‌‌شده برای تعطیلی مراکز خرید با تمامی اصناف یکسان در نظر گرفته شده و این درحالی است که بازهم شاهد پیک ترافیک و هجوم جمعیت برای استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی باشیم. این درحالی است که این امکان وجود داشت تا جمعیت کارمندی و کارگری ساعت کاری متفاوت‌تری از اصناف داشته باشند که موضوع فاصله‌گذاری اجتماعی نیز به شکل بهتری انجام گیرد.»     او از اهدای لوح تقدیر از طرف اداره بهداشت شرق تهران به بازار بزرگ فردوسی به دلیل اجرای صحیح پروتکل‌های بهداشتی خبر داد و گفت: «بازار بزگ فردوسی در شرایطی موفق به کسب این لوح شد که برخی واحدهای تجاری به دلیل تخلف پلمپ شده‌اند.» مدیرعامل بازار بزرگ فردوسی که عدم اتحاد لازم بین مراکز خرید کشور را نتیجه نبود یک اتحادیه مستقل برای این صنف می‌داند، در ادامه صحبت‌های خود گفت: «بزرگ‌ترین آسیب برای مراکز خرید کشور نبود یک اتحادیه است.» بنابر اظهارات او بازار بزرگ فردوسی در راستای بهبود شرایط کاری کسبه، ساعت کاری را از 7 صبح در نظر گرفته است و برای مدیریت زمان به بهترین شکل ممکن تلاش می‌کند. همچنین برخی واحدهای این بازار فروش خود را در فضای مجازی ادامه داده‌اند.         علی قائدیان مدیرعامل مرکزخرید آیریک‌سنتر هم عدم تشکیل یک اتحادیه مستقل برای مراکز خرید را عامل همیشگی شدن مشکلات این مجموعه‌ها دانست.     او نیز همچون سایر فعالان این صنف معتقد است ساعت کاری در نظر گرفته‌شده برای فعالیت مراکز خرید در کشور مناسب نیست و نارضایتی کسبه در پی فروش نامناسب از تبعات آن خواهد بود. ضمن اینکه موضوع هزینه‌های بالای یک مرکزخرید از قبیل بیمه و از همه مهم‌تر شارژ پرداختی از سوی کسبه معضلی است که در فصل سرما ادامه‌دار خواهد شد. از نظر مدیرعامل مجموعه آیریک‌سنتر گرچه شاهد پارادوکس مشخصی بین برخی مراکز خریدی هستیم که گاهی اقدام به برگزاری جشنواره می‌کنند اما باید این نکته را هم مدنظر قرار داد که مراکز خرید در راستای عمل به دستورالعمل‌های بهداشتی برگزاری جشنواره‌ها و حراج‌ها را به‌طور کلی منحل و تمرکز بیشتری را بر بحث فروش آنلاین معطوف کرده‌اند. در این شرایط است که باز هم جای خالی یک اتحادیه برای هماهنگی بین مدیران مراکز خرید احساس می‌شود. ضمنا با توجه به تعمیم دادن ساعت کاری 18به تمامی اصناف این امکان وجود داشت تا ساعت فعالیت مراکز خرید متفاوت از سایرین باشد، چراکه زمان طلایی برای فروش در این مجموعه‌ها به کل از دست می‌رود.           محسن پوررضایی، مدیرعامل مرکزخرید آرمیتاژ مشهد هم گفت: «با توجه به اینکه ویروس کرونا حدود 9ماه است که در جامعه شیوع پیدا کرده و رفتار آن در جامعه و زمان بهبود شرایط به هیچ عنوان قابل پیش‌بینی نیست، شرایط بسیار سختی را در جامعه به‌وجود آورده ولی قطعاً کلیه صنوف به شکلی با نوع مشکلات به‌وجود آمده آشنا شده‌اند و به هر صورت در طول این مدت اکثر آنها تمهیداتی از قبیل مدیریت در خرید جنس، راه‌اندازی فروشگاه‌های آنلاین (فروش اینترنتی)، تبلیغات هدفمند و… را در دستور کار خود قرار داده‌اند. ضمن اینکه در کنار همه این فعالیت‌ها که برآیند آن به فروش بیشتر منجر می‌شود، کاهش هزینه‌های مستقیم شامل اجاره‌بها و شارژ نیز جزو موضوعات اصلی است که مرکزخرید آرمیتاژ گلشن کمک‌های زیادی را در هر دو مقوله فوق انجام داده که جزئیات آن قبلاً اعلام شده است.»     بنابر اظهارات مدیرعامل مرکزخرید آرمیتاژ مشهد، از هیچ‌گونه تلاشی در جهت آسیب کمتر کرونا به بهره‌برداران دریغ نکرده و نخواهیم کرد. قطعاً در این شرایط مراکز خرید به‌عنوان یکی از ارکان اصلی خرده‌فروشی در تصمیم‌گیری‌ها و اعلام دستورالعمل‌ها بسیار مهجور واقع شده و متاسفانه متولی در این زمینه وجود نداشته که از حقوق بحق آنها دفاع کند. چه‌بسا بعضی از تصمیمات مغایر با پیشگیری از شیوع ویروس کرونا مصوب شد که در صورت وجود کرسی در ارکان تصمیم‌گیرنده قطعاً تصمیمی به نفع سلامت جامعه و بهبود شرایط کسبی کسبه‌ها اتخاذ می‌شد. محسن پوررضایی معتقد است: «به هر صورت احوال برندها و کسبه‌ها پس از 9 ماه دست‌و‌پنجه نرم کردن با شرایط نابسامان اقتصادی و اجتماعی حاصل از ویروس کرونا به هیچ‌وجه مناسب نبوده و هرگونه تلاش و فعالیت فقط در جهت کاهش زیان‌های وارده به بنگاه‌های اقتصادی صورت می‌گیرد و قطعاً به هیچ عنوان نباید به سازمان‌های بالادستی و حمایت‌های دولت دل بست و امیدوار بود و عملی‌ترین (نه بهترین و موثرترین) راه‌حل برای