راهکار صاحب‌نظران برای عبور از بحران اخیر ارزی

اکوبورس: افزایش التهاب در بازار ارز ،کاهش ورود منابع ارزی به کشور، اختلال در فرایند تجارت خارجی و آشفتگی فضای تولید به صورت همزمان در شرایط پساکرونا اقتصاد را تحت تاثیر قرار داده است. در این فضا صاحب نظران اقتصادی نیز به‌دنبال ارائه راهکارهای موثر هستند.
به گزارش اکوبورس،گزارش‌ها حاکی از رسیدن نرخ دلار به بالای 19 هزار تومان است که این رقم می‌تواند بیشترین میزان ارزش دلار در ادوار اخیر باشد. از اسفند ماه سال 98 با شیوع بیماری کرونا و توقف بسیاری از فعالیتهای اقتصادی یک شوک قابل توجه به فضای اقتصادی کشور وارد شد. اما این تمام ماجرا نبود و در مرحله بعدی کشورهای همسایه که درآمد و ورودی اصل ارز کشور به تجارت با آنها وابسته شده به یکباره اقدام به بستن تمام مرزهای خود کردند. کشورهای عراق و افغانستان که سالیانه 15 تا 20 میلیارد دلار واردات از ایران انجام می‌دهند تحت تاثیر کرونا عملا بسیاری از فعالیتهای تجاری را متوقف کردند. بر این اساس هرچند فعالیت واحدهای تولیدی از اردیبهشت ماه آغاز شد اما این روند با صادرات به کشورهای همسایه همراه نشد و به این ترتیب تراز تجاری کشور با مشکل جدی مواجه شد. از سوی دیگر برخی صادرکنندگان که تتمه ارز صادراتی خود در سال 98 را از طریق سامانه نیما بازنگردانده، با افزایش قیمت ارز و با هدف کسب سود بیشتر عملا تکلیف 20  میلیارد دلار ارز صادراتی 98 نامشخص ماند. اما این تمام تحول رخ داده در فضای اقتصادی ایران نبود، در انتهای اردیبهشت ماه سیستم بانکی کشور به صورت غیر منتظره و با وجود سرگردانی نقدینگی در کشور، موضوع کاهش هماهنگ نرخ سود بانکی را اعلام کردند. همین خبر و به تبع آن کاهش نرخ سود بانکی فضای نامتعادل اقتصاد کشور را هیجانی‌تر کرد و صاحبان پولهای پارک شده در سیستم بانکی عملاً تصمیم به تغییر استراتژی گرفته و منابع خود را راهی بازارهایی مثل بورس و مسکن کردند. این فضا دوام زیادی نیاورد و با افزایش هیجان در بازار طلا و ارز به نظر می‌رسد بخشی از منابع پارک شده در تعدادی از بانکها به سمت این بازار حرکت کرده است. امید به وفای به عهد صادرکنندگان/ وعده برخورد با سودجویان برخی فعالان اقتصادی مانند  لاهوتی، عضو کمیته ارزی اتاق تهران، می‌گویند بانک‌مرکزی تا 31 تیرماه به صادرکنندگان فرصت داده تا ارز صادراتی خود را به کشور بازگردانند که درصورت بازگشت ارزهایی که به دلیل بسته شدن مرزها با مشکل روبه‌رو بودند، احتمال تعدیل قیمت دلار وجود دارد. این درحالی است که بانک مرکزی قصد انتشار اسامی شرکتهای متخلف که اقدام به تسویه ارزی در زمان مقرر نکرده‌اند را در سر دارد و وزرات صمت هم تاکید کرده کارت بازرگانی این دست صادرکنندگان توقیف خواهد شد. در همین رابطه رئیس کل بانک مرکزی  می‌گوید طبق داده‌های اقتصادی قیمت کنونی ارز در بازار واقعی نیست و قیمت‌ها پایین‌تر از این محدوده قرار می‌گیرند که به نظر می‌رسد شمارش معکوس برای عادی سازی وضعیت در بازار ارز آغاز شده است. یکی از مهمترین دلایل افزایش قیمت دلار در بازار را باید در رفتار صادرکنندگان غیرنفتی جستجو کرد، آنجا که هم از بانک مرکزی اخطار می‌گیرند، هم از وزارت صنعت، معدن و تجارت. توصیه سلطانی بر رانت زدایی از صنایع انرژی پایه فرشاد مومنی اقتصاددان، با اشاره به اینکه در شرایطی که دولت به دنبال منابع تازه برای تامین اعتبارات مورد نیاز برای اداره کشور است، این پرسش را پیش کشیده که چرا دولت به جای حذف رانت انرژی 10 میلیارد دلاری پتروشیمی ها، فولادی ها و صنایع رانتی ـ معدنی، به درآمد 3 میلیارد دلاری گران کردن قیمت بنزین چشم دوخته است. صنایع رانتی ـ معدنی ها چه هستند و چگونه در اقتصاد ایران عمل می کنند. آن ها از چه قدرتی برخوردارند و با اقتصاد ایران چه می کنند؟ در همین راستا احسان سلطانی اقتصاددان با اشاره به جدی بودن خطر کسری بودجه در سال جاری با توجه به کاهش منابع ارزی کشور و انتقال دامنه این التهابات به سایر بازارها معتقد است، بایستی رانت انرژی رایگان از شرکتهای فولادی، پتروشیمی و سیمانی جمع شود. به گفته سلطانی، ایجاد فساد و عدم شفافیت در ابر شرکتهای شبه دولتی و خصولتی شایع شده است. مطابق با آمارهای گمرک، سال گذشته بالغ بر 117 میلیون تن صادرات غیرنفتی در کشور داشتیم که از این میزان 40 میلیون تن مختص به مواد معدنی و مابقی فرآورده ای نفتی و پتروشیمی و کشاورزی بوده است.  بورس، سد راه ابر تورم/فروش اوراق، راه نجات کوتاه مدت در عین حال علی سعدوندی کارشناس اقتصادی،به عنوان ارائه یک راهکار در شرایط فعلی تاکید دارد، بورس جاذب نقدنیگی است و اگر ما در حال حاضر ابر تورم نداریم، تنها یک دلیل دارد و آن هم بورس است. اما بورس به سمت گران شدن و حبابی شدن پیش می‌رود، معمولا زمانی که بورس حباب می‌شود این حباب در بازار اوراق تخلیه می‌شود و البته به قدری هم این تخلیه انجام شده است. وی  با هشدار نسبت به تبعات ریزش بورس، تاکید دارد، اگر بورس دچار ریزش شود برای کشور خیلی تبعات خواهد داشت و ما دیگر نمی‌توانیم تورم را به این راحتی کنترل کنیم، توصیه من این است که کسری بودجه از راه اوراق تامین شود و نه از راه تزریق گسترده به بورس. بورس ممکن است ظرفیت تامین کسری بودجه را نداشته باشد. در اینکه ثبات بورس ارجح است بر استفاده ابزاری از بورس، برای تامین کسری بودجه شکی نیست. چون اگر بورس بریزد منابعی که در دست مردم است وارد بخش بازار و خدمات شده و باعث رشد شدید قیمت ها خواهد شد. روایت مجید شاکری از توان داخلی ایرانی ها برای تبدیل تهدید به فرصت/شوک طرحهای مسکن سازی التهابات را کاهش می‌دهد شاکری کارشناس اقتصادی نیز هرچند به عمق بحران موجود اشاره‌ای دقیق دارد، اما در نهایت توان گسترده‌ ایرانی ها را برگ برنده کشور در این کارزار سخت، می داند و معتقد است: سال 1399 سال از سکه افتادن صادرات انرژی محور است. نرخ بیکاری جوانان در بسیاری از استانها بسیار بالاست. اقتصاد به وضوح با کمبود عرضه دارایی سرمایه ای مواجه است. بخشی از تاروپود ارزی ایجاد شده در سال 97 ( بصورتی قابل ترمیم) تحت فشار رفته است. بودجه به وضوح کار سختی برای تراز شدن دارد و سرعت استفاده دولت از ابزارهای حکمرانی اش به شدن پایین است. تحت شدیدترین تحریم اقتصادی‌ای هستیم که در تاریخ علیه کشوری اعمال شده است. ترازنامه خانوار امکان جذب زیان جدیدی را ندارد. رشد سرانه به قیمت ثابت ده سال گذشته صفر است. چهار سال پیاپی مصرف کل هر سال در اندازه های بزرگ کاهش یافته است. تضعیف ریال هم کمک خاصی به بهبود تراز تجاری ما نمی‌کند. تورم بعد از یک روند کاهشی در نیمه دوم سال 98 بار دیگر در مدار افزایش افتاده است. وی می گوید: زیر ساختهای صنعتی گسترده، نیروی کار وسیع نسبتا ماهر، انتقال بخش اصلی زنجیره تولید کالای مصرفی به داخل، حضوری امنیتی- اقتصادی طبیعی در منطقه خاورمیانه، نیاز تپنده به دارایی سرمایه‌ای که بخشهای اصلی عوامل تولید آن داخلی است،…کاری که ما ایرانی ها یکبار کرده‌ایم را باز هم می‌توانیم تکرار کنیم. اینبار چه بسا بهتر از بار قبل. در حوزه مسکن ظرفیتهای بالقوه بسیاری زیادی در کشور وجود دارد، از طرف دیگر با توجه به تولید داخل بودن تمام مواد مصرفی در این بخش امکان تبدیل تهدید اخیر به فرصت بالقوه برای تحقق رشدهای اقتصادی با ثبات و چندین ساله وجود دارد. یعنی از یک طرف ظرفیتهای خالی در مسکن داریم  که می تواند زمینه‌ای برای جذب نقدینگی باشد و از سوی دیگر زیرساخت لازم  برای حرکت تمام قد تولید و مسکن سازی وجود دارد. شرایط بازار مسکن بحرانی است اما جریان تولید متوقف نخواهد شد محمد اسلامی وزیر شهرسازی دولت با اشاره به شرایط بحرانی بازار مسکن، گفت: به هیچ عنوان از جریان سازی برای تولید مسکن غفلت نکنیم و هیجان زده نشویم و تصمیمات هیجانی نگیریم و و ساخت را تسهیل کنیم تا همواره ساخت و ساز ادامه یابد و جریان پایدار باشد. در چهار یا پنج سال گذشته کف پروانه‌های صادره حدود 300 هزار واحد در سال بوده و نیاز جامعه را براساس محاسبات آماری که در قانون برنامه ششم توسعه برای ما تکلیف می‌شود اعلام می‌کنند که 900 هزار واحد در سال است. منبع: تسنیم ارز ، دلار ،