اکوبورس: تقی ممتازان، کارشناس بازار فولاد در تحلیلی برای نشریه چیلان به بررسی تحولات بازارهای جهانی فولاد و تاثیر این شرایط بر وضعیت صادرات صنعت فولاد ایران پرداخته است. این یادداشت تحلیلی را بخوانید.
به گزارش اکوبورس، نگاهی به آمارهای جهانی تولید فولاد در دوماهه ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی نشان از افزایش حدود ۳ درصدی تولید جهانی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ و آمادگی چین و سایر تولیدکنندگان برای ثبت رکوردهای تازه در زمینه تولید فولاد داشت. بدیهی است مقدمات لازم برای این هدف هم پیش‌بینی و سرمایه‌گذاری لازم انجام شده بود تا رکوردها جابه‌جا شود اما سرنوشت، تقدیر دیگری را برای همه تدارک دیده بود. ظهور ویروس کرونای جدید و شوک عظیم به جامعه بشری تمامی پیش‌بینی‌ها را تغییر داد. بازار فولاد بعد از قرنطینه جهانی چه مسیری خواهد رفت؟ اکنون بلاتکلیفی و نبود چشم‌اندازی روشن از آینده وحشتی عمومی ایجاد کرده است و همه دوست دارند بدانند چه اتفاقاتی بعد از این قرنطینه جهانی در انتظار ماست ولی حقیقت این است که هیچ تحلیلی بیش از چند روز نمی‌تواند فضای پیش رو را بررسی نماید و با اعلام اطلاعات جدید، این تحلیل‌ها به سرعت رنگ خواهد باخت. به عبارتی، جهان وضعیت منحصر بفردی را تجربه می‌کند به طوری که تمامی پیش‌بینی‌های ۱۵ روز اخیر نیز دیگر بی‌اعتبار خواهد بود. در این یادداشت، تلاش خواهیم کرد فقط برشی از آینده بازار پیش روی فولاد را ترسیم کنیم و شرایط را برای تحلیل‌های بهتر آماده سازیم. به نظر می‌رسید مهم‌ترین پدیده‌ای که در بازار فولاد با آن مواجه خواهیم شد سقوط تقاضا است. در این زمینه ما با دو مشکل روبه‌رو خواهیم شد. اول شوک قرنطینه که عامل اصلی سقوط تقاضا است و دوم کاهش تقاضا که افول اقتصاد جهانی در میان مدت را به دنبال خواهد داشت. همه فولاد دنیا هنگام مدل‌سازی تاثیر پدیده کرونا، به روندهای چین توجه می‌کنند. اگر به آمار چین اعتماد شود، بر اساس آن میزان مصرف ظاهری فولاد در ژانویه/ فوریه امسال ۵.۵٪ افزایش یافته است. گرچه این وضعیت اقتصادی واقعیت بازار را نشان نمی‌دهد زیرا کارخانجات تولید را به طور کامل متوقف نکردند و موجودی انبارها نیز افزایش داشته و تولید در چین در دو ماه ۳.۱ درصد رشد کرد. براین اساس، موجودی انبار میلگرد ومفتول و محصولات نوردگرم در ماه فوریه در مقابل دسامبر سال گذشته ۲.۵ برابر افزایش یافته است. با توجه به رشد موجودی انبارها، میزان مصرف واقعی فولاد در چین در ژانویه و فوریه ۱۹٪ کاهش یافت. آماری برای ژانویه در دست نیست اما می‌توان فرض کرد که کاهش مصرف فولاد در ماه فوریه و با شروع قرنطینه، حداقل ۵۰ درصد بوده است. ذکر برخی دیگر از آمارهای چین هم بی‌فایده نیست. در ژانویه و فوریه ۲۰۲۰، سرمایه‌گذاری چینی‌ها در دارایی‌های ثابت ۲۴.۵ درصد کاهش یافته است و البته کاهش سرمایه‌گذاری آنها در زیرساخت‌ها ۳۰.۳ درصد بوده است که بیشتر از کاهش ثبت شده در طول بحران سال‌های ۲۰۰۸/۲۰۰۹ بوده است. بنابر برخی پیش‌بینی ها، موارد جدید ابتلاء تا پایان آوریل به اوج خود می‌رسد و تا جون کاهش می‌یابد. این بدان معنی است که اقدامات قرنطینه در بهترین حالت ممکن است در ماه می‌کاهش یابد و احتمالا در تابستان قرنطینه برداشته شود. از این رو، کاهش ۵۰ درصدی تقاضای جهانی برای فولاد از نیمه دوم ماه مارچ تا پایان آوریل پیش‌بینی شده است. مدل حمایتی از فولادسازان در بحران کرونا برای مقابله با فروپاشی اقتصادی غیرقابل مهار، اقتصادهای بزرگ اقدامات حمایتی بی‌سابقه‌ای را از نظر مالیاتی و مالی اعلام کردند. نرخ بهره کاهش می‌یابد، برنامه‌های جدید تسویه تاخیری تسهیلات اعلام می‌شود، معافیت یا تعطیلات مالیاتی برای مشاغل و مردم اعطا می‌شود. مثل همیشه، پول در بازار در طول بحران تزریق می‌شود. به سختی می‌توان گفت که آیا این اقدامات به جهان کمک می‌کند تا به سرعت مصرف خود را بازیابی کند. به خصوص با توجه به یک سری پیش‌بینی‌ها که انتظار می‌رود موج دوم بیماری همه گیر در پاییز وجود داشته باشد. با این حال هیچ پیش‌بینی تمامی حقیقت را در بر ندارد. هیچ کس نمی‌تواند دقیقاً آنچه را که در آینده رخ خواهد داد، پیش‌بینی کند. این احتمال وجود دارد که پس از پایان قرنطینه، کارخانجات برای افزایش سطح تولید تلاش کنند و احیای عرضه ممکن است باعث تحریک تقاضا شود و البته این اقدامات بر قیمت‌ها تأثیر منفی خواهد گذاشت. با فرض بهبود شرایط در تابستان وضعیت بازار فولاد چگونه خواهد بود؟ برخی آمارها از کاهش ۱۴ درصدی تولید ناخالص داخلی امریکا در سه ماهه دوم امسال حکایت دارد در حالیکه در بحران سال ۲۰۰۸ امریکا فقط ۸.۴ درصد افت تولید ناخالص ملی داشت. پیش‌بینی کاهش ۲۳ درصدی در تولید ناخالص ملی اروپا از آن هم وحشتناک تر است. پیش‌بینی کاهش ۸۰ درصدی در تقاضای خودرو امریکا عمق بحران را نشان خواهد داد. بحران جهانی به واقعیت پیوسته است. نگاهی به بحران سال ۲۰۰۸ نشان می‌دهد در مناطق مختلف مصرف فولاد جهانی در سه ماهه چهارم ۲۴تا۳۱ درصد کاهش یافته بود و این کاهش در سال ۲۰۰۹ به ۴۴ تا ۵۵ درصد هم رسید. درحال‌حاضر هم نمی‌توان خسارت کمتری انتظار داشت، زیرا پیش‌بینی می‌شود کاهش شدید در اقتصادهای بزرگ وجود داشته باشد. لازم به ذکر است که از اوایل سال ۲۰۰۹، برنامه محرک اقتصادی ۵ ساله چین از طریق احیای پروژه‌های زیربنایی به رشد اقتصادی جهانی کمک کرد. یعنی یک سال پس از وقوع بحران. در شرایط فعلی، یک دوره بهبود ممکن است طولانی تر باشد با توجه به اینکه بانک‌های مرکزی جهانی از قبل از همه ابزارهای خود برای حمایت از اقتصاد داخلی خود استفاده کرده‌اند. اما چین به سرعت برنامه اصلاحی خود را شروع کرده است. بازار داخلی در حال بهبود است. بازیگران بازار محلی خوشبین هستند، زیرا دولت برای جلوگیری از تأثیرات منفی اپیدمی کرونا بر روی اقتصاد، پروژه‌های سرمایه‌گذاری گسترده را اعلام کرده است. به عنوان مثال، از کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی خواسته شده است تا از آغاز پروژه‌های بزرگ راه آهن و بزرگراه‌ها اطمینان یابد. وزارت صنعت و فناوری اطلاعات خواستار تسریع در ساخت شبکه‌های ۵ جی شد. بیش از ۱۰۰ پروژه کنترل آب راه‌اندازی می‌شود. انتظار می‌رود همه این ابتکارات تقاضای فولاد را از ماه مارچ تقویت کند. ولی با این وجود قیمت سنگ آهن همچنان بالا است. با این حال، یک دیدگاه دیگر وجود دارد. به طور خاص، تحلیلگران انتظار دارند که قیمت سنگ آهن در چین امسال به ۷۰ دلار کاهش یابد. چین همچنین تحریک صادرات خود را آغاز کرده است. تخفیف مالیات صادرات، یعنی بازپرداخت مالیات بر ارزش افزوده، برای برخی از اقلام از جمله محصولات فولادی گالوانیزه و روکش شده، میلگرد و لوله ها، به منظور تقویت بازارافزایش یافته است. در اروپا نیز شرایط سختی بر صنعت فولاد حاکم شده است. کارخانجات ایتالیا، فرانسه و آلمان برای حفاظت ازجان کارکنانشان به تعطیلی موقت روی آورده‌اند و بازگشت مجدد آنها به تولید با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود. پروژه‌ها متوقف شده و انبارهای خریدارن مملو از اجناس گران خرید بوده است. چه باید کرد؟ به نظر می‌رسد در مرحله اول، خریداران معمول محصولات فولادی باید موجودی انبارهای خود را مصرف کنند لذا حجم فعالیت‌های تجاری کاهش می‌یابد. ثانیا، اصلاح قیمت انجام شود هیچ معامله‌ای معمولاً با قیمت‌های قبل ویروس انجام نمی‌شود. ثالثاً، کاهش قیمت قراضه به طریقی روی قیمت محصولات نهایی تأثیر خواهد گذاشت و با این شرایط انتظار کاهش بیشتر قراضه دور از ذهن نیست. فولاد ایران در بحران کرونا به چه سرنوشتی دچار می‌شود؟ اما برای تولیدکنندگان کشورمان شرایط کمی سخت تر پیش‌بینی می‌شود. تحت فشار تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی و اختصاص منابع قابل توجهی برای کمک به آسیب دیدگان ویروس، به نظر نمی‌رسد که دولت و بانک‌ها توان چندانی برای تزریق شوک مالی به بازار و حمایت از تولید داشته باشند و رکودی بزرگ بر بازار داخل حکمفرما شود و در این صورت صادرات می‌تواند تنها راه نجات صنایع کشور خصوصا فولاد باشد. نقش دولت در برداشتن موانع صادراتی و تسهیل صادرات می‌تواند تا حدودی به کمک صادرکننده بیاید اما ظهور رقبای جدید خبر از سخت تر شدن صادرات دارد. با اعلام سیگنال‌های مثبت از شرق آسیا در خصوص مهار ویروس در آن منطقه و پیش‌بینی بازگشت به فعالیت خریداران تایلند، اندونزی و فیلیپین و نیز کاهش ارسال محصولات میانی از روسیه، اکراین و ترکیه به اروپا توجه این صادرکنندگان به آسیای جنوب شرقی معطوف شده است و بزودی رقابتی شدید همراه با کاهش قیمت برای عرضه در این منطقه را شاهد خواهیم بود. منبع: چیلان