صادرات نفت رکورد زد؟

در حالی که جدیدترین اطلاعات شرکت‌های مشاوره انرژی و آمار کشتیرانی از رکورد جدید صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ باوجود تحریم‌های آمریکا خبر می‌دهد، درآمدهای صادرات نفت به سختی وارد کشور می‌شود.
رویترز در جدیدترین گزارش خود از وضعیت صادرات نفت ایران بعد از خروج آمریکا از توافق برجام نوشت: اگرچه نفت ایران تحت تحریم‌های آمریکا قرار گرفته، اما از سال ۲۰۱۸ تاکنون ایران توانسته صادرات نفت خود را همچنان ادامه بدهد.
طبق آمار شرکت کپلر، صادرات نفت ایران در ماه می، از ۵/۱ میلیون بشکه در روز فراتر رفت که بالاترین نرخ ماهانه از سال ۲۰۱۸ به این طرف است.
رویترز در ادامه نوشت: ایران در ماه می اعلام کرد تولید نفت خود را به بالای ۳ میلیون بشکه در روز افزایش داده که طبق آمار اوپک، معادل حدود سه درصد از عرضه جهانی و بالاترین میزان تولید ایران از سال ۲۰۱۸ است.
یک منبع آگاه اوایل ماه میلادی جاری به رویترز گفته بود که تولید نفت ایران همچنان در همین سطح است.
در همین حال، آژانس بین‌المللی انرژی در جدیدترین گزارش ماهانه خود، تولید نفت ایران در ماه می را ۸۷/۲ میلیون بشکه در روز تخمین زد که نزدیک به آمار رسمی ایران است.
تحریم‌ها باقی است
رویترز می‌نویسد: افزایش تولید از سوی ایران در حالی روی داده که تولیدکنندگان اوپک‌پلاس شامل اعضای اوپک و متحدانشان نظیر روسیه، برای حمایت از بازار نفت، تولید خود را محدود کرده‌اند.
تحلیلگران بازار نفت هم به این خبرگزاری گفته‌اند که تولید و صادرات نفت ایران رشد کرده است. شرکت مشاوره اس‌وی‌بی اینترنشنال برآورد کرده که تولید نفت ایران در ماه می، به ۰۴/۳ میلیون بشکه در روز در مقایسه با ۶۶/۲ میلیون بشکه در روز در ژانویه رشد کرده است. ضمن اینکه صادرات نفت و میعانات ایران در ماه می ۹۳/۱ میلیون بشکه در روز بود.
یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به رویترز اعلام کرد: تمامی تحریم‌های ایران به قوت خود باقی مانده است و برای اقدام علیه نقض‌کنندگان تحریم‌ها، با استفاده از همه اختیارات موجودمان تردید نمی‌کنیم.
به گفته تحلیلگران غربی و طبق آمار کشتیرانی، چین بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران است.
گروه اوپک‌پلاس در چهارم ژوئن با توافق گسترده‌تری برای محدود کردن عرضه نفت تا سال ۲۰۲۴ موافقت کرد. ایران به همراه ونزوئلا و لیبی، از مشارکت در این کاهش تولید معاف هستند. نیجریه معاف نیست، اما برای افزایش تولید، با مشکلات داخلی مواجه است.
بازگشت پول به سختی
از سال گذشته دولت طرح فروش نفت از طریق اشخاص و نهادها را در بودجه گنجانده است، با این حال هنوز گزارش رسمی از این طرح منتشر نشده است. برخی منابع غیررسمی تاکید می‌کنند که این افزایش صادرات نفت ناشی از ورود بازیگران جدید به عرصه صادرات نفت ایران است، با این حال مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این رابطه می‌گوید: به اعتقاد من، فروش نفت توسط اشخاص و نهادها تاثیری در افزایش فروش نفت ایران نداشته‌، زیرا مادامی که نفت ایران تحت تحریم‌های آمریکاست، در اختیار هر شخص یا نهادی هم که قرار بگیرد، تحت تحریم است. البته روش‌هایی وجود دارد که نفت ایران به فروش می‌رود، مثل قاطی شدن نفت ایران با نفت کشورهای دیگر که باعث می‌شود، ماهیت اولیه نفت ایران تغییر کند و راحت‌تر توسط واسطه‌ها به فروش برسد.
او افزود: اگر افزایش صادرات نفت هم در این مدت اتفاق افتاده به دلیل مشکلاتی است که بازار جهانی نفت با آن روبه‌رو است یا چشم‌پوشی‌هایی که آمریکا به دلیل همین مشکلات داشته‌، مجموعه این اتفاق‌ها باعث شده که بتوانیم نفت بیشتری بفروشیم.
بهروزی‌فر با تاکید بر اینکه هرچقدر هم حجم صادرات ایران افزایش یافته باشد، وضعیت فروش نفت ایران چندان مطلوب نیست، گفت: با توجه به سقف قیمتی که برای نفت روسیه در نظر گرفته شده است و همه روش‌هایی که روسیه برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کند، مسلما وضعیت فروش نفت ایران نباید بهتر از روسیه باشد.او افزود: هرچقدر هم نفت بیشتری فروخته شده باشد، به همان نسبت تخفیف‌های زیاد داده شده و هزینه‌های فروش بالا بوده است.
این کارشناس نفت با اشاره به اینکه نفت ایران چندین دست می‌چرخد تا به دست فروشنده برسد، گفت: این مسیر طولانی باعث می‌شود قیمت نفت ایران بسیار پایین‌تر از قیمت‌های جهانی باشد.
او اضافه کرد: علاوه‌بر روش‌های پیچیده فروش نفت ایران، مساله بازگشت پول هم بسیار مهم است و مساله فقط فروش نفت به تنهایی نیست. گفته می‌شود بیشترین حجم پول نفت ایران در بانک‌های چین است و روش انتقال پول نفت به ایران به سادگی امکان‌پذیر نیست.
درآمدی که آب می‌رود
بهروزی‌فر می‌گوید: نتایج این انتقال سخت پول نفت به ایران را امروز در اقتصاد کشور می‌بینیم؛ مثلا اگر پول همان ۵/۱ میلیون بشکه نفت که صادر کردیم را می‌توانستیم به راحتی دریافت کنیم، مسلما وضعیت اقتصاد ما این‌گونه نبود.
این کارشناس انرژی با یادآوری اینکه کشورهای غربی روی نفت روسیه سقف ۶۰ دلار در نظر گرفته‌اند، گفت: این بدان معناست که هر کشوری که بخواهد نفت روسیه را زیر ۶۰ دلار بخرد، مشمول هیچ تحریمی نمی‌شود و حتی برای انتقال پول هم مشکلی ندارد، این در حالی است که نفت ایران در هر شرایطی تحریم است؛ یعنی تحریم‌های ثانویه هم مشمول نفت ایران می‌شود.
او افزود: به همین دلیل هم به نظر نمی‌رسد با توجه به حجم نفتی که روسیه روانه بازار می‌کند، ایران بتواند هم به لحاظ قیمت و هم بازار با روسیه رقابت کند یا توانسته باشد بالاتر از قیمت نفت روسیه، فروخته باشد.
بهروزی‌فر تصریح کرد: بنابراین نفت ایران هم ارزان‌تر از روسیه به فروش می‌رسد و هم هزینه‌هایی مثل تغییر مدارک و مخلوط شدن با نفت‌های دیگر و دست به دست شدن تا رسیدن به مشتری باعث می‌شود که درآمد پایینی از فروش نفت عاید ایران شود.
او با اشاره به خبر فروش نفت ایران به آلمان که اخیرا منتشر شد، گفت: مشکل ایران با فروش ۷۰ هزار بشکه حل نمی‌شود و این رقم اصلا عددی نیست که بتوان درباره آن صحبت کرد. از طرفی معلوم نیست آن شرکتی که نفت ایران را خریده با چه قیمتی و با چه شرایطی خریده است.
بهروزی‌فر با بیان اینکه گزارش‌هایی که از فروش نفت ایران به مجارستان منتشر شد، همین وضعیت را دارد، گفت: آنقدر حجم این محموله‌ها در مقایسه با توان تولید نفت ایران کوچک است که اصلا قابل گفتن نیست؛ بنابراین محموله‌هایی که بعد از چند سال صادر می‌شود، چندان بزرگ نیستند.
این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که آیا همین محموله‌های کوچک می‌توانند باعث گشایشی در صادرات نفت ایران باشند، گفت: به عنوان یک کارشناس انرژی آرزویم این است که مشکل صادرات نفت ایران برطرف و تحریم‌ها برداشته شود تا اقتصاد ایران بتواند نفس بکشد.
او اضافه کرد: مانع اساسی برای نفت ایران تحریم‌هاست. برای توسعه صنعت نفت ایران به حداقل ۲۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم. امکان تامین این میزان سرمایه حتی با ظرفیت پیش از تحریم‌ها به مدت چند سال هم امکان‌پذیر نیست و حتما نیاز است صنعت نفت سرمایه خارجی جذب کند.
به گفته بهروزی‌فر، اگر صنعت نفت نتواند سرمایه خارجی جذب کند، احیای برجام از نظر من یک مسکن موقت است که بتوانیم فقط نفت بفروشیم در حالی که نیاز داریم سرمایه خارجی و تکنولوژی روز دنیا را برای به‌روز‌رسانی صنعت نفت‌مان جذب کنیم.

منبع: جهان صنعت