همت آغازین تامین مالی جمعی

برای پاسخ به این نیاز، تامین مالی جمعی (crowdfunding) به‌عنوان یکی از معدود روش‌های تامین مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) در اردیبهشت‌ماه سال۱۳۹۷ توسط شورای عالی بورس به‌عنوان بالاترین رکن بازار سرمایه تصویب و ابزار «گواهی شراکت» از همین طریق معرفی شد. ابزاری که نام آن بی‌شباهت به «اوراق مشارکت» نیست و از این حیث مشابهتی بین آنها وجود دارد. در زمستان۱۳۹۹ اولین شرکت از این طریق برای یکی از طرح‌های خود شروع به جمع‌آوری وجوه کرد. اینک پس از گذشت دو سال و اندی از آن زمان بیش از ۱۸۰طرح بنگاه‌های مختلف اقتصادی موفق شده‌اند تا عددی بالغ بر یک‌همت (هزار میلیارد تومان) جمع‌آوری کنند. طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها نیز در زمره‌ همین آمار قرار دارند.

برای درک بهتر این عدد می‌توان به این نکته اشاره کرد که صندوق‌های جسورانه از ابتدای تاسیس در سال۱۳۹۵ تاکنون کمتر از ۷۰۰میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها انجام داده‌اند و این در صورتی است که تامین مالی جمعی در مدت زمان کمتری، مبالغ بیشتری برای شرکت‌ها جمع‌آوری کرده است. اگرچه نوع سرمایه‌گذاری صندوق‌های جسورانه متفاوت است و آنها به دنبال تملک سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر هستند. این در حالی است که مطابق دستورالعمل تامین مالی جمعی مصوب شورای عالی بورس، سرمایه‌گذاران در «طرح» یک شرکت که عمر مشخصی دارد (غالبا کمتر از یک‌سال) مشارکت می‌کنند و نه در خود آن شرکت. بنابراین ازآنجاکه گواهی شراکت بر مبنای عقود مشارکتی تعریف شده است، مشارکت‌کنندگان در سود و زیان طرح شریک هستند. در واقع چالشی که درخصوص سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها به نظر می‌رسد آن است که سرمایه‌گذاران باید این موضوع را درک کنند که در حال مشارکت در یک پروژه هستند که ممکن است به هر علتی به نتیجه نرسد و ریسک شکست طرح را نیز بپذیرند؛ به همین دلیل است که پیش از سرمایه‌گذاری، از سرمایه‌گذاران خواسته می‌شود که ریسک‌های احتمالی را مطالعه و نسبت به آنها آگاهی کسب کنند.

طی مدت کوتاهی که از عمر «گواهی شراکت» می‌گذرد، این ابزار موفق شده است تا جایگاه مستحکمی را برای خود ایجاد کند و به بنگاه‌های مختلف امکان دهد که تا سقف ۲۵میلیارد تومان از این طریق جمع‌آوری کنند. در حال حاضر خلأ تامین مالی تا ۲۵میلیارد تومان که پیش‌تر وجود داشت، از طریق این ابزار پر شده و انتظار می‌رود که مطابق روندی که از گذشته وجود داشته است، امسال نیز در سقف این ابزار بازنگری صورت گیرد و سقف مذکور افزایش یابد. هم‌اکنون ۱۸سکوی تامین مالی جمعی، دارای مجوز فعالیت از فرابورس ایران هستند که به شرکت‌های کوچک و متوسط در رسیدن به اهداف خود در این مسیر کمک می‌کنند.

تامین مالی جمعی موفق به ثبت هزار میلیارد تومان آغازین خود شده است و می‌توان انتظار داشت که در آینده شرکت‌های بیشتری با ابزار گواهی شراکت آشنا شوند و از این طریق برای رفع نیازهای مالی خود اقدام کنند. گام ابتدایی گواهی شراکت نوید‌دهنده آینده ابزاری است که می‌تواند نقش بسزایی در تامین مالی اقتصاد نوآوری ایران ایفا کند.