اقتصاد ایران در ۲۰۲۵؛ تورم بالا، رشد ناچیز و هشدار درباره آینده بورس
اقتصاد ایران در آستانه سال ۲۰۲۵ با چالشهای جدیتری روبهرو شده است. تورم بالا، رکود تولید، کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت کالاهای اساسی، فشار سنگینی بر معیشت مردم وارد کرده است. همزمان، بورس بهعنوان یکی از معدود بازارهایی که احتمال رشد دارد، با ریسکهای قابل توجهی همراه است.
اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۵ در یکی از پیچیدهترین دورههای تاریخی خود قرار گرفته است
دورهای که در آن تورم بالا، رشد اقتصادی ناچیز، کاهش ارزش پول ملی، و نوسانات شدید بازارها در کنار هم قرار گرفتهاند و چشماندازی مبهم برای ماهها و سال آینده ایجاد کردهاند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اقتصاد کشور عملاً وارد یک چرخه طولانیمدت رکود تورمی شده است؛ چرخهای که خروج از آن نیازمند اصلاحات ساختاری، ثبات سیاسی، بهبود روابط اقتصادی خارجی و تغییرات جدی در سیاستهای مالی و پولی است. در چنین شرایطی، مردم با کاهش قدرت خرید و فشار شدید هزینههای زندگی مواجهاند و بازارها رفتارهای پیشبینیناپذیری از خود نشان میدهند.
یکی از مهمترین ویژگیهای اقتصاد ایران در این دوره، تورم مزمن و گسترده است که نهتنها کالاهای اساسی بلکه خدمات، انرژی، اجارهبها و حتی حملونقل عمومی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. برآوردها نشان میدهد که نرخ تورم رسمی در محدوده ۴۰ تا ۵۰ درصد قرار دارد، اما در بسیاری از اقلام خوراکی و مصرفی، تورم واقعی بهمراتب بالاتر احساس میشود. خانوادههایی که پیشتر با درآمد ثابت قادر به مدیریت هزینههای ماهانه بودند، اکنون با کسری قابل توجه و کاهش شدید قدرت خرید مواجه شدهاند. این روند نهتنها طبقات کمدرآمد، بلکه دهکهای متوسط جامعه را نیز بهشدت تحت فشار قرار داده است. کارشناسان هشدار میدهند که تداوم این وضعیت میتواند شکاف طبقاتی را بیش از گذشته افزایش دهد و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی قابلتوجهی ایجاد کند.
در کنار تورم، رشد اقتصادی پایین نیز دیگر چالش مهم سال ۲۰۲۵ است. رشد نزدیک به صفر نشان میدهد که فعالیت تولیدی در کشور عملاً متوقف شده یا با ظرفیت بسیار پایین ادامه دارد. تحریمهای خارجی، محدودیتهای تجاری، فرسودگی صنایع، مشکلات تأمین مواد اولیه و انرژی، و بیثباتی نرخ ارز از جمله عوامل اصلی این شرایط هستند. بسیاری از واحدهای تولیدی یا کاهش ظرفیت دادهاند یا در آستانه تعطیلی قرار گرفتهاند. سرمایهگذاری جدید نیز به دلیل نااطمینانی بالا بهشدت کاهش یافته است. نبود چشمانداز روشن برای اقتصاد، باعث شده بخش خصوصی کوچکتر شود و کارآفرینان ریسک ورود به فعالیتهای تولیدی را نپذیرند. حتی شرکتهای بزرگ نیز با نوسانات شدید هزینهها، بدهیها و قیمتگذاری مواجهاند.
در بازار ارز، نوسانات مداوم و افزایش انتظارات تورمی باعث شده است که چشمانداز نرخ دلار همواره در مرکز توجه مردم و سرمایهگذاران باشد. برخی تحلیلگران معتقدند که در صورت فشارهای جدید اقتصادی و سیاسی، احتمال جهش نرخ ارز وجود دارد؛ اما در سناریوی خوشبینانهتر، نرخ دلار ممکن است در محدوده کنترلشدهتری نوسان کند. با این حال، حتی ثبات نسبی نیز مانع از تداوم تورم نخواهد شد، زیرا افزایش هزینههای تولید، محدودیتهای تجاری و کسری بودجه همچنان محرکهای اصلی گرانی هستند. مردم برای حفظ ارزش داراییهای خود به بازارهای مختلف پناه میبرند و همین امر باعث شکلگیری رفتارهای هیجانی و افزایش تقاضای سفتهبازانه میشود.
بازار بورس ایران نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفته، اما برخلاف رکود عمومی، برخی تحلیلگران معتقدند که بازار سرمایه میتواند در میانمدت عملکردی بهتر از سایر بازارها داشته باشد. ورود نقدینگی جدید، افزایش ارزش داراییهای شرکتها در اثر تورم، و نسبت قیمت به درآمد پایین برخی صنایع، عواملی هستند که میتوانند باعث رشد بورس شوند. با این حال، این بازار همچنان با ریسکهای قابلتوجهی مواجه است؛ از جمله نوسانات نرخ ارز، سیاستهای غیرقابل پیشبینی دولت، تغییرات ناگهانی قوانین، و دستکاریهای احتمالی در روند معاملات. به همین دلیل، توصیه میشود سرمایهگذاران با دید بلندمدت و تحلیل دقیق وارد بازار شوند و از رفتارهای هیجانی پرهیز کنند.
یکی از دغدغههای بزرگ مردم، گرانی کالاهای اساسی است. قیمت بسیاری از اقلام مصرفی در یک سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و همین امر موجب کاهش کیفیت زندگی و افزایش فشار اقتصادی بر خانوادهها شده است. کارشناسان معتقدند اگر اصلاحات ساختاری در بخشهای بودجه، بانکداری و سیاست ارزی انجام نشود، روند گرانی در سالهای آینده نیز ادامه خواهد داشت. کسری بودجه، چاپ پول غیرمستقیم، ضعف تولید داخلی و وابستگی به واردات از عوامل اصلی ادامه تورم هستند.
در جمعبندی، میتوان گفت اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۵ در وضعیتی حساس و شکننده قرار دارد. رکود تورمی، کاهش قدرت خرید، بیثباتی بازارها و آینده نامعلوم، همگی نشانههایی از یک دوره سخت اقتصادی هستند. با این حال، برخی فرصتها برای حفظ ارزش سرمایه، بهویژه در بازار سرمایه و بخشهای تولیدی مقاوم، همچنان وجود دارد. تصمیمگیری دقیق، مدیریت ریسک و دوری از هیجان میتواند بهترین راه برای عبور از این دوران باشد.
