گزارش‌های مربوط به کلاهبرداری‌های بانکی در ایران و جهان نشان از رشد چشمگیر آنها دارد. نکتۀ نگران‌کننده اینجاست که بیشتر این سرقت‌ها نه با نفوذ فنی، بلکه با اشتباه‌های ساده انسانی اتفاق می‌افتند؛ اشتباه‌هایی که شاید در نگاه اول بی‌اهمیت به نظر برسند، اما می‌توانند کل موجودی حساب را در چند دقیقه از بین ببرند.

اگر نمی‌خواهد قربانی این کلاهبرداران باشید، ۵ اشتباه امنیتی زیر را جدی بگیرید تا حساب بانکی‌تان امن بماند.

۱. گذرواژه ضعیف، کلید بازِ حساب بانکی شما

بسیاری از کاربران هنوز از رمزهایی مثل «۱۲۳۴۵۶»، تاریخ تولد یا نام فرزندشان برای ورود به حساب بانکی استفاده می‌کنند. شاید به نظر ساده و به‌یادماندنی بیاید، اما این سادگی دقیقاً همان چیزی است که هکرها منتظرش هستند. حملات سایبری امروزی با تحلیل الگوهای رفتاری، نشت داده‌ها و حتی آزمون خودکار رمزها، در چند ثانیه می‌توانند به چنین حساب‌هایی نفوذ کنند.

استفاده از رمز تکراری در چند حساب نیز اشتباهی رایج است. در چنین حالتی، کافی است اطلاعات یکی از حساب‌ها لو برود تا تمام حساب‌های دیگر نیز در معرض خطر قرار گیرند.

برای جلوگیری از این اتفاق، بهتر است از ترکیب حروف بزرگ و کوچک، اعداد و کاراکترهای خاص استفاده کنید. اگر به خاطر سپردن این رمزها سخت است، ابزارهایی مانند مدیر رمز عبور (Password Manager) می‌توانند گزینه‌ای امن و کاربردی باشند.

در کنار رمز قوی، فعال‌سازی احراز هویت دومرحله‌ای یا دریافت هشدار از طریق پیامک، یک سد امنیتی مؤثر محسوب می‌شود. به‌ویژه در بانک‌هایی مثل بانک صادرات که امکان فعال سازی پیامک بانک صادرات دارند، با هر ورود، برداشت یا تراکنش مشکوک، به شما اطلاع داده می‌شود و فرصت مقابله با هر اقدام مخرب را از قبل خواهید داشت.

۲. فریب پیامک‌ها و لینک‌های جعلی؛ دام هوشمند هکرها

در سال‌های اخیر، یکی از خطرناک‌ترین روش‌های سرقت اطلاعات بانکی، فیشینگ و بوده است. در این روش، کلاهبرداران با ارسال ایمیل یا پیامکی شبیه به پیام رسمی بانک، از شما می‌خواهند روی لینک خاصی کلیک کنید یا اطلاعات ورودتان را وارد نمایید. پیام‌هایی مثل «برداشت ناموفق از حساب شما» یا «کارت بانکی‌تان مسدود شد» دقیقاً با هدف ایجاد اضطراب طراحی می‌شوند تا بی‌درنگ روی لینک کلیک کنید.

این لینک‌ها معمولاً شما را به صفحه‌ای شبیه سایت اصلی بانک هدایت می‌کنند، اما در واقع نسخه‌ای جعلی از آن است. در لحظه‌ای که اطلاعات کارت یا رمز عبور خود را وارد می‌کنید، داده‌ها مستقیماً در اختیار مهاجم قرار می‌گیرد.

برای تشخیص پیامک واقعی از جعلی، به چند نکته توجه کنید:

• آدرس سایت یا لینک بانکی باید دقیقاً با دامنۀ اصلی بانک یکی باشد (مثلاً فقط bsi.ir، نه نسخه‌هایی با کاراکتر اضافی).
• بانک‌ها هرگز از طریق پیامک، رمز دوم یا اطلاعات ورود را درخواست نمی‌کنند.
• در صورت شک، هیچ لینکی را باز نکنید و مستقیماً به سایت یا اپلیکیشن رسمی بانک مراجعه کنید.

در نهایت، همیشه وضعیت پیامک‌های بانکی خود را بررسی کنید و مطمئن شوید اطلاع‌رسانی تراکنش‌ها فعال است. دریافت به‌موقع هشدارها باعث می‌شود حتی در صورت اقدام کلاهبرداران، فرصت واکنش سریع را از دست ندهید.

۳. بانک‌داری روی وای‌فای عمومی، میان‌بری خطرناک به حساب شما

وای‌فای رایگان در فرودگاه، کافه یا هتل شاید وسوسه‌انگیز باشد، اما برای انجام کارهای بانکی بدترین انتخاب است. در چنین شبکه‌هایی، داده‌های شما رمزگذاری نمی‌شوند و هر فردی در همان شبکه می‌تواند میان شما و بانک قرار گیرد؛ روشی که به آن حملۀ مرد میانی گفته می‌شود.

در این نوع حمله، هکر داده‌های ردوبدل‌شده بین کاربر و سرور بانکی را شنود یا حتی تغییر می‌دهد. کافی است هنگام ورود به حساب، رمز یا اطلاعات کارت وارد شود تا مهاجم به تمام دارایی دیجیتالی‌تان دسترسی پیدا کند.

برای پیشگیری از این خطر:

• فقط از اینترنت شخصی یا داده تلفن همراه استفاده کنید.
• در صورت اجبار به استفاده از وای‌فای عمومی، حتماً اتصال خود را از طریق VPN مطمئن برقرار کنید تا مسیر تبادل داده‌ها رمزگذاری شود.
• پس از هر تراکنش، مرورگر را ببندید و اطلاعات ورود را ذخیره نکنید.

فعال بودن نوتیفیکیشن یا پیامک بانکی نیز یک خط دفاعی مؤثر است. به محض انجام تراکنش، پیامی از سوی بانک برای شما ارسال می‌شود و در صورت برداشت یا انتقال مشکوک، می‌توانید بلافاصله حساب را مسدود کنید.

۴. نادیده‌گرفتن هشدارهای بانکی؛ ساده‌ترین راه از دست دادن پول

یکی از اشتباهات متداول کاربران، بی‌توجهی به پیامک‌ها و هشدارهای بانکی است. بسیاری تصور می‌کنند پیام‌های خطا یا برداشت‌های کوچک، «اشتباه سیستم» هستند و واکنشی نشان نمی‌دهند. این همان خطای شناختی معروفی است که باعث می‌شود حمله‌های واقعی هفته‌ها یا حتی ماه‌ها از چشم کاربر پنهان بمانند.

هر پیامک بانکی در واقع زنگ هشداری است برای بررسی فوری حساب. اگر پیامکی دربارۀ برداشت یا ورود به حساب دریافت کردید، حتی اگر مبلغ اندک باشد، سریع به اپلیکیشن یا سایت رسمی بانک مراجعه کرده و جزئیات را بررسی کنید.

نادیده‌گرفتن هشدارها فرصت مقابله را از شما می‌گیرد، چون بسیاری از بانک‌ها فقط در بازه‌ای کوتاه امکان مسدود کردن یا بازگرداندن وجه را دارند. بررسی منظم تراکنش‌ها و فعال‌سازی هشدارهای پیامکی، احتمال سرقت مالی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

۵. نصب برنامه‌های ناشناخته؛ دروازه‌ای پنهان برای سرقت بانکی

در بسیاری از موارد، کاربران بدون توجه به منبع برنامه، فایل‌هایی را نصب می‌کنند که ظاهرشان شبیه نرم‌افزارهای بانکی یا خدمات مالی است. این اپلیکیشن‌ها در واقع بدافزارهایی هستند که اطلاعات حساس مانند شماره کارت، رمز عبور یا پیامک‌های امنیتی را سرقت می‌کنند.

نمونه‌های واقعی زیادی از این نوع کلاهبرداری وجود دارد. برای مثال، چندی پیش نسخه‌ای جعلی از اپلیکیشن خدمات بانکی در کانال‌های غیررسمی منتشر شد که پس از نصب، از کاربر مجوز دسترسی به پیامک‌ها را درخواست می‌کرد. در ظاهر، برنامه کاملاً مشابه نسخۀ اصلی بود، اما در پس‌زمینه، هر پیام بانکی را به سرور هکر ارسال می‌کرد تا بتواند رمز یک‌بار مصرف و جزئیات تراکنش را به‌دست آورد.

برای پیشگیری از چنین خطراتی:

• اپلیکیشن‌های بانکی را فقط از مارکت‌های رسمی مانند Google Play، App Store یا سایت اصلی بانک دانلود کنید.
• پیش از نصب، بخش دسترسی‌ها (Permissions) را بررسی کنید. اگر برنامه‌ای به داده‌هایی دسترسی می‌خواهد که برای عملکردش ضروری نیست (مثلاً مخاطبین یا دوربین)، آن را نصب نکنید.
• نرم‌افزارهای امنیتی به‌روزشده را روی موبایل خود فعال نگه دارید.

در نهایت، امنیت حساب بانکی در دستان خود شماست. با دقت در منبع برنامه‌ها و حفظ کنترل روی اطلاعات شخصی، احتمال نفوذ به حساب بسیار کاهش می‌یابد.

چطور امنیت حساب بانکی‌تان را چند برابر کنید؟

امنیت مالی مجموعه‌ای از عادت‌های کوچک اما حیاتی است. رعایت چند اصل ساده از خسارت‌های بانکی جلوگیری می‌کند:

• استفاده از رمز دوم پویا: رمز ثابت یکی از نقاط ضعف اصلی امنیت بانکی است. رمز پویا در هر تراکنش تغییر می‌کند و حتی در صورت افشای موقت، قابل استفاده مجدد نیست.
• فعال‌سازی هشدار پیامکی و نوتیفیکیشن لحظه‌ای: پیامک‌ها نخستین سد دفاعی در برابر برداشت‌های غیرمجاز هستند. هر تراکنش مشکوک یا ورود جدید، بلافاصله با پیام هشدار اطلاع‌رسانی می‌شود.
• تغییر دوره‌ای رمز عبور: حتی قوی‌ترین رمزها در گذر زمان ناامن می‌شوند. تغییر رمز هر چند ماه یک‌بار، از نفوذهای احتمالی جلوگیری می‌کند.
• به‌روزرسانی نرم‌افزارهای بانکی: نسخه‌های قدیمی اپلیکیشن‌ها ممکن است حفره‌های امنیتی داشته باشند. با هر به‌روزرسانی، این نقص‌ها اصلاح می‌شوند.
• استفاده از تأیید هویت دومرحله‌ای: بسیاری از بانک‌ها برای ورود یا انجام تراکنش، گزینه ارسال کد تأیید از طریق پیامک یا برنامۀ امنیتی را ارائه می‌دهند. فعال کردن این قابلیت، امنیت حساب را چند برابر می‌کند.

با رعایت این چند اقدام ساده، حساب بانکی شما از یک هدف آسان برای هکرها به قلعه‌ای امن تبدیل می‌شود. امنیت واقعی با دقت، نظم و آگاهی مداوم به دست می‌آید، نه با تکیه بر شانس یا بی‌توجهی.

رعایت همن چند اقدام ساده مانند استفاده از رمز قوی، فعال‌سازی احراز دو مرحله‌ای، دریافت هشدار پیامکی و دقت در نصب برنامه‌ها، از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری می‌کند. توجه و آموزش به‌مرور زمان امنیت تراکنش‌ها را افزایش داده و احتمال وقوع خسارت را کاهش می‌دهد.