بورس تهران در گرداب تنش ها
در حالی که بورس تهران از تکانه‌های هفته‌های گذشته کمر راست نکرده، زیر فشار فروش و احتیاط سهامداران ، نتوانست در برابر موج منفی مقاومت کند.
در این میان وضعیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ویژه صندوق‌های اهرمی نیز در نوع خود حائزاهمیت بوده است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به دلیل ماهیت پر ریسک خود پیش از افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک شرایط نسبتا مطلوبی داشتند، در شرایط فعلی حتی با وجود تغییر ضریب اعتباری نتوانستند از باتلاق حباب منفی بیرون بیایند و به نظر می‌رسد روند مبهم آنها ادامه‌دار است. در این میان نماد خساپا نیز پس از برگزاری مجمع عمومی سالانه روز شنبه بازگشایی شد اما این تصمیم دوام چندانی نداشت و برمبنای تصمیمات گرفته شده معاملات ابطال شد. با این وجود روز گذشته تابلوی معاملات این نماد پس از بازگشایی به رنگ سرخ درآمد. به طور کلی به نظر می‌رسد تا زمانی که بازار بر مدار نااطمینانی قدم می‌گذارد اعتماد از دست رفته سرمایه‌گذاران بازنخواهد گشت و مقصد نقدینگی خارج شده، بورس نخواهد بود.
بازار از دریچه آمار
روز یکشنبه دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای با کاهش ارتفاع ۰.۴۹ درصدی همراه شد و در پایان ساعت معاملاتی در سطح ۲میلیون و ۸۱۱ هزار واحدی ایستاد. این افت ۱۳ هزار و ۷۹۸ واحدی شاخص کل در حالی محقق شد که برای سه روز متوالی معاملاتی هر سه نماگر اصلی بازار با سرخ‌پوشی به معاملات پایان می‌دهند. بررسی آمار و ارقام نشان می‌دهد که شاخص اصلی بازار سرمایه نسبت به روز مشابه در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۹.۲۴ بالاتر ایستاده است. بازدهی که نمی توان آن را چندان مثبت نامید. چراکه به نظر می‌رسد سطح ریسک‌ها در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته با تفاوت محسوسی قابل مشاهده است.
از سوی دیگر نماگر هموزن نیز مانند شاخص کل بورس همچنان از اقبال سرمایه‌گذاران به دور مانده و روز گذشته با افت ۰.۷۰ درصدی، در سطح ۸۳۷ هزار و ۲۴۸ واحدی قرار گرفت. در این بین شاخص کل فرابورس نیز که معیار مناسبی برای بررسی وضعیت سهام مختلف فرابورسی است، حدود ۰.۴۲ درصد سرخ‌پوش شد و در نهایت در سطح ۲۵ هزار و ۷۱ واحدی کار خود را به اتمام رساند. ارزش معاملات خرد بازار سرمایه روز گذشته که شامل سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی بازار می‌شود مقدار ۵ هزار و ۸۴۵میلیارد تومانی را ثبت کرد. افت محسوس ارزش معاملات نسبت به روزهای مطلوب بازار در کنار خروج هزار و ۴۲۹میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه معاملات نیز از کم رمقی و بی‌حالی بورس پرده برمی‌دارد.
بورس در سراشیبی
سپیده منصوری، کارشناس بازار سرمایه درخصوص وضعیت روز گذشته بازار عنوان کرد: بازار سهام تهران روزهای گذشته تحت فشار جدی فروش قرار گرفته است. در این میان روند نزولی پس از حمایت‌های موقت دولت و بانک مرکزی شتاب بیشتری داشته است. یکی از عوامل اصلی کاهش شاخص‌ها در روزهای اخیر را می‌توان به نگرانی سرمایه‌گذاران از عدم تداوم حمایت‌ها نسبت داد.
از سوی دیگر، فضای سیاسی نامطمئن و مذاکرات اخیر با کشورهای اروپایی(مربوط به پرونده هسته‌ای و مسائل بین‌المللی) نیز ریسک سیستماتیک را چندان کاهش نداده و موجب شده سرمایه‌گذاران به احتیاط روی بیاورند. به بیان دیگر، زمانی که معامله‌گران احساس کنند روند حمایتی متوقف خواهد شد یا چشم‌انداز سیاسی مبهم است، ترجیح می‌دهند نقدینگی را به سوی ابزارهای کم‌ریسک‌تر مانند صندوق‌های درآمد ثابت و طلا سوق دهند. همچنین گزارش‌های مالی خردادماه شرکت‌های بزرگ حاکی از آن است که مجموع فروش صنایع بورسی نسبت به سال گذشته تنها حدود ۱۱ درصد افزایش داشته، با وجود آنکه نرخ تورم در این مدت زمانی بیش از ۳۴ درصد بوده است.
به عبارت دیگر، بسیاری از شرکت‌ها حتی در شرایط تورمی حاضر از رشد فروش قابل‌توجه بازمانده‌اند؛ این عقب‌ماندگی درآمدها نسبت به تورم نشان‌دهنده تضعیف سودآوری و انقباض حاشیه سود در اغلب شرکت‌ها بوده، موضوعی که خود انتظارات سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد. در واقع، زمانی که با حمایت‌های موقت درآمد شرکت‌ها با سرعت تورم رشد نکند، زمینه کسب سود واقعی فراهم نمی‌شود و انگیزه خریداران برای بازگشت به بازار کاهش می‌یابد. منصوری در خصوص تغییر ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی نیز افزود: سیاستگذاران در روزهای گذشته تلاش کرده‌اند با تغییر قوانین وارد عمل شوند، اما تابه‌حال نتیجه ملموسی نداشته است.
برای نمونه، ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی (پذیره‌نویسی شده که می‌توان با آنها دوبرابر سرمایه معامله کرد) از ۳۵ به ۷۰ درصد افزایش یافت، تا جذابیت این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران افزایش یابد. اما این اقدام تاکنون در کلیت بازار تاثیری نداشته و با وجود این خبر نیز صندوق‌های اهرمی با صف فروش مواجه شدند. یکی از دلایل آن این است که بسیاری از فعالان در این صندوق‌ها سرمایه ندارند و بخش عمده نقدینگی بازار در سهام عادی یا ابزارهای بدون اهرم است. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران به تصمیمات حمایتی جدید بدبین شده‌اند و تا اثر واقعی آن در جریان معاملات دیده نشود، به طور معمول عکس‌العمل چندانی نشان نمی‌دهند. به بیان دیگر، اصلاح ضریب اهرمی اگرچه در تئوری تقاضا برای این صندوق‌ها را بالاتر می‌برد، اما در غیاب ورود نقدینگی جدید و اعتماد کافی به سیاست‌های بازار، در عمل به اهرم بی‌اثر تبدیل شده است. به نظر می‌رسد تا زمانی که نا اطمینانی و ریسک سیستماتیک کشور را احاطه کرده است نمی‌توان از بازار سهام انتظار خاصی داشت. بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند برای مدتی بازار را رصد کنند. در این شرایط صندوق‌های درآمدثابت، طلا و صندوق‌های کالایی گزینه‌های منطقی‌تری برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند.
هاتف شاملو، کارشناس بازار سرمایه سرخ‌پوشی روز گذشته را این‌گونه مورد تحلیل و ارزیابی قرارداد: بازار سرمایه روز یکشنبه بار دیگر شاهد فضایی منفی بود. در این میان به‌‌رغم تلاش‌ها برای حمایت از بازار از طریق تزریق پول توسط صندوق‌های حمایتی، قدرت فروشندگان مانع از بهبود وضعیت شده است. شاخص کل با افت حدود ۰.۴۹ درصدی به کار خود پایان داد، درحالی‌که حدود ۸۰ درصد سهام بازار منفی بودند و پرتفوی بسیاری از فعالان افت ۲ تا ۳ درصدی را تجربه می‌کند. این اختلاف میان شاخص کل و وضعیت واقعی بازار نشان‌دهنده تمرکز حمایت‌ها بر سهم‌های بزرگ و شاخص‌ساز است. از سوی دیگر خروج نقدینگی از بازار همچنان ادامه دارد. بخش عمده این سرمایه به صندوق‌های درآمد ثابت و طلا نمی‌رود، بلکه به سوی بانک‌ها هدایت می‌شود. این روند که ناشی از افزایش ریسک‌های سیستماتیک است، به مثابه زخمی عمیق در بدنه بازار است که خونریزی آن متوقف نمی‌شود. نبود تزریق نقدینگی جدید و تداوم خروج سرمایه، امید به بازگشت بازار را کم‌رنگ کرده است. نقدینگی موجود در بازار، به دلیل ماهیت محافظه‌کارانه، با افزایش ریسک به سرعت واکنش نشان داده و از بازار خارج می‌شود.
از سوی دیگر صندوق‌های اهرمی که قرار بود در روزهای سخت به کمک بازار بیایند، خود به مشکلی برای آن تبدیل شدند و با حباب منفی ۱۳ تا ۱۴درصدی معامله می‌شوند. تغییر ضریب اهرمی صندوق‌ها نیز نتوانسته کمکی به بهبود اوضاع کند و تنها برای جلوگیری از کال شدن برخی حساب‌ها انجام شده است. شاملو ادامه داد: مذاکرات اخیر در سطح معاونین وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپا، تنها مقدمه‌ای برای مذاکرات بعدی بوده و اثر ملموسی بر بازار نداشته است. همچنین فصل مجامع نیز با استقبال کم‌رنگ سهامداران همراه بود. بسیاری از سهامداران به دلیل افت قیمت‌ها و ناامیدی، انگیزه‌ای برای حضور در مجامع نداشتند. بازگشایی سهام پس از مجامع نیز اغلب با روند منفی همراه بود، حتی برای شرکت‌های بنیادی با سود تقسیمی مناسب.
این موضوع روحیه سرمایه‌گذاران را تضعیف کرده و حتی سهام ارزنده نیز با بی‌میلی از سوی معامله گران مواجه شدند. در بخش گزارش‌های فصلی، برخی صنایع عملکرد بهتری داشتند. صنعت سیمان به دلیل فعالیت در بورس کالا و نبود قیمت‌گذاری دستوری، رشد سودآوری مساعدی را تجربه کرده است. صنایع پالایشی با افزایش کرک اسپرد و نرخ پایه دلاری، رشد مطلوبی داشتند. صنایع دارویی، حمل‌ونقل ریلی، لبنیات و زراعت نیز گزارش‌های مثبتی ارائه کردند، اما مشکلات نقدینگی و مطالبات معوق همچنان مانع بزرگی برای برخی از این صنایع است. به نظر می‌رسد تا زمانی که ریسک‌های سیستماتیک، از جمله تنش‌های ژئوپلیتیک و مکانیسم ماشه، کاهش نیابد، بازگشت بازار به ریل سابق دور از انتظار خواهد بود. در این میان باید عنوان کرد حمایت‌های کنونی، راه به جایی نبرده و فعالان بازار تا روشن‌شدن فضای سیاسی و اقتصادی، تمایلی به بازگشت سرمایه‌های خود ندارند. پیش‌بینی‌ها حاکی از تداوم وضعیت نامطلوب است، اگرچه روزهای دوشنبه و سه‌شنبه ممکن است اندکی بهبود را به همراه داشته باشند.
